Oosthoek encyclopedie

Oosthoek's Uitgevers Mij. N.V (1916-1925)

Gepubliceerd op 24-01-2019

Gematigde luchtstreek

betekenis & definitie

Gematigde luchtstreek - ontleent haar naam aan hare gemiddelde jaartemperatuur, welke ligt tusschen de (gelijkmatige) hooge temperatuur der tropen en de zeer lage der poolstreken. De g. l. kenmerkt zich door zeer groote temperatuurtegenstellingen tusschen de jaargetijden, grooter dan ergens in de poolstreken waargenomen. De g. l. zijn begrensd door de keerkringen eenerzijds en de poolcirkels anderzijds. In de g. l. van het Noor. halfrond worden grooter temperatuuruitersten gevonden dan in die van het Zuid. halfrond.

Tegenover Januari-temperaturen van -40° tot -50° C. in N.O.-Azië staan Juli-temperaturen van + 35° C. en hooger in Pundschab, Mesopotamië, Arabië, Noord-Afrika, Arizona en Zuid-Californië. De uiterste absolute waarden der luchttemperatuur varieeren van -20° C. tot +50° C. In de Noordel. g. l. worden ook de grootste temperatuursveranderingen van dag op dag gevonden. In de Zuidel. g. l. vindt men dergelijke temperatuursverhoudingen alleen in het binnenland van Australië en Zuid-Afrika. De g. l. zijn de gebieden der W.-lijke winden, zooals de tropen die der O.-lijke winden zijn. De gemiddelde windrichting in de g. l. is uit het W. zoowel aan den grond als in hooger niveau’s.

Terwijl in de Noord. g. l. de windrichting aan den grond dikwijls zeer veranderlijk en de W.-lijke strooming meer de overheerschende is, in de hoogere luchtlagen, vindt men de W.-lijke strooming in de Zuid. g. l. ook aan de aardoppervlakte met een op het Noord. halfrond onbekende regelmaat en sterkte. De reden hiervan is de meer gelijkmatige verdeeling van land en zee. De gebieden van hoogen luchtdruk der subtropen vormen de scheiding van de windgebieden der tropen (passaten en moessons) en van de g. l. Het weer der g. l. onderscheidt zich van dat der tropenzone door groote veranderlijkheid en een schijnbaar ontbreken van eenvoudige weerperioden als de op vaste tijden voorkomende regen- en droogteperioden der tropen. Lange tijden met constant weer zijn in de g. l. uitzonderingen, groote wisselingen de regel. De tijden van helder weer met hoogen luchtdruk, die afwisselen met tijden van winderig, bewolkt en regenachtig weer met lagen luchtdruk, geven het klimaat der g. l. een bij uitstek wisselvallig karakter.