Gasthermometer - thermometer berustende op het verschil in spankracht van een zeker volume gas bij verschillende temperaturen. Wanneer men aanneemt, dat de druk van het gas tusschen 0° en 100° gelijkmatig toeneemt, dan kan men schrijven, wanneer P0, P100, Pt resp. de drukkingen bij 0°, 100° en t° voorstellen, P100 = P0 (1+100ß) P0 = P0 (1+ 100ß), waarin ß de spanningscoëfficiënt is. Uit beide vergelijkingen wordt verkregen t = 100. (Pt — P0 ) : (P100 — P0 ); door dus de drukkingen van hetzelfde volume gas te meten bij 0°, 100° en t° kan de temperatuur t bepaald worden. Speciaal bij lage temperaturen wordt de g. veelal gebezigd.
Evenwel mag dan niet meer worden aangenomen, dat de spanning gelijkmatig met de temperatuur verandert; dientengevolge zijn grondige onderzoekingen noodig teneinde te kunnen nagaan, in hoeverre de bepaalde waarden eene correctie moeten ondergaan. In het natuurkundig laboratorium te Leiden hebben Prof. Kamerlingh Onnes en zijne medewerkers zich met dit onderzoek beziggehouden. De gasvulling van den g. bestond aanvankelijk uit lucht; naarmate de temperaturen, waarmede gewerkt werd, lager werden, en de lucht zou condenseeren, werd de lucht eerst door waterstofgas, later door helium vervangen; wegens het zeer lage kookpunt van laatstgenoemd gas bezit het de meeste geschiktheid voor de vulling van een g., die voor zeer lage temperaturen moet worden gebruikt.
