Deformatie, - vervorming, 1) in de wiskunde in ’t bijzonder gebruikt met betrekking tot de vervorming van oppervlakken, waarbij geen opening of scheuring plaats heeft; bijv. een bol kan door deformatie overgaan in een ellipsoïde, daarentegen niet in een cirkelvormige ring. In de analysis situs worden die oppervlakken, welke uit elkaar door deformatie kunnen ontstaan, als gelijkwaardig beschouwd.
2) (natuurk.), vormverandering, wordt in de elasticiteitsleer gebezigd. Er zijn twee elementaire d. mogelijk: a. Eene d., waarbij de volume-elementen slechts lineaire verplaatsingen ondergaan, zonder draaiïng; het volume verandert daarbij. Al naar gelang dit toeneemt of afneemt, spreekt men van uitzetting (dilatatie), of samendrukking (compressie). Bij deze d. blijft een volume-element, dat de gedaante van een rechthoekig parallelepipedum heeft, rechthoekig. b. Eene d., waarbij de volume-elementen draaiïngen ondergaan, zonder dat het volume daarbij verandert. In dat geval spreekt men van afschuiving.
Een rechthoekig parallelepipedum wordt tengevolge van deze d. scheefhoekig. — Een voorbeeld van de eerste d. doet zich voor bij de uitrekking van een draad, een van de tweede soort d. bij de wringing (torsie) van een draad. Bij de meeste d. komen beide vormen tegelijk voor. — 3) (werktuigk.). Hieronder verstaat men in ’t algemeen de verandering, die den vorm van een draagconstructie ondergaat, wanneer het materiaal hiervan door een of andere oorzaak een sponning verkrijgt. Bij berekenen van vakwerken speelt de d. vaak een groote rol. Gewoonlijk wordt dan van een fictieve belasting gebruik gemaakt en dus ook een fictieve d. berekend. Bij dergelijke berekeningsmethoden spelen de begrippen: deformatiearbeid, -diagram, -pool, -figuur een groote rol.
