Dardanellen-kwestie. Het blijven voortbestaan van het Turksche Rijk in Europa, de geweldige ontwikkeling van Zuid-Rusland, de positie van Engeland in de Middellandsche Zee maakten reeds in de eerste helft der 19de eeuw de vaart door deze zee-engten tot een ernstig vraagpunt der Europeesche staatkunde. Rusland heeft steeds geijverd voor de neutralizeering, dus de vrije vaart. Engeland en Frankrijk waren steeds voorstanders van de sluiting der Dardanellen.
Vandaar dat getracht is bij verschillende verdragen een regeling te treffen: 1) 1841 Conventie der Zeeëngten, waarbij de Dardanellen en de Bosporus voor oorlogsschepen van alle naties gesloten werden. Reeds in 1854, toen oorlog tusschen Turkije en Rusland uitbrak, werd dit verdrag geschonden, doordat een Fransch-Engelsche vloot, op verzoek van den Sultan, eerst voor Constantinopel verscheen en daarna zelfs de Zwarte Zee invoer.
2) 1856 Vrede van Parijs, die een eind maakte aan den Krimoorlog. De Conventie van 1841 werd hernieuwd en uitgebreid met de Neutraal verklaring van de Zwarte Zee, waardoor verboden werd daar oorlogsschepen te bezitten of versterkingen aan te leggen.
3) 1871 Verdrag van Londen, waarbij laatstgenoemde uitbreiding weer werd opgeheven, zoodat nog slechts de sluiting der Dardanellen bestaan bleef, wat ook nog heden het geval is.
