Oosthoek encyclopedie

Oosthoek's Uitgevers Mij. N.V (1916-1925)

Gepubliceerd op 15-11-2018

Catharina I

betekenis & definitie

Catharina I - tweede gemalin en opvolgster van Peter den Groote*, keizerin van Rusland, 1725—1727. Geboren omstreeks 1684; gold voor de dochter van een Lithauschen boer, Skawronsky; verlaten weeze, werd zij door den predikant Glück als kindermeisje in zijn huis opgenomen. Slechts kort gehuwd met een Zweedschen, spoedig geëclipseerden dragonder-korporaal, viel zij in 1702, bij de inneming van Marienburg, in handen van den Russischen generaal Cheremetief, die haar voor zich behield; spoedig echter moest hij haar afstaan aan zijn chef, prins Menchikoff, die weer op zijn beurt de plaats voor zijn meester, Czaar Peter, ruimen moest. In 1709 redde C., door omkooping van den Turkschen grootvizier, den Czaar, die aan de Proeth door zijn vijanden was ingesloten; uit dankbaarheid huwde Peter haar in 1712.

Na den gerechtelijken moord op kroonprins Alexis werd haar de weg tot den troon gebaand, eerst door de oekase van 1721, waarbij de Czaar, met opheffing van het erfrecht, voor zich de bevoegdheid opeischte, zijn opvolger te mogen benoemen; daarna, in 1723, door haar kroning tot keizerin aller Russen. 8. Febr. 1725 stierf de Czaar, zijne onzeker uitgesproken woorden: Ik laat alle macht aan.... (de laatste woorden van den stervende gingen verloren) lieten de troonsopvolging ongeregeld. De hooge staatsdienaren, geplaatst voor het alternatief: de zoon van den vermoorden Alexis (de latere Peter II*, 1727—1730), of Catharina, aarzelden echter niet lang de lacune in ’s keizers woorden aan te vullen. Met C. I begint het tijdvak der keizerinnen, dat, met korte onderbrekingen, tot 1796 (dood van C. II) heeft geduurd. De regeering van de eerste Czaritza was slechts kort, nauwelijks twee jaren; in werkelijkheid was zij het gouvernement van Prins Menchikoff, haar ouden meester, die de tradities van Peter den Groote voortzette. Nieuw was slechts de concentreering van alle gezag in een Kroonraad — den Hoogen Geheimen Raad — waarin de keizerin presideerde en de voornaamste dienaren van Peter den Groote zitting hadden.