Archief (Lat. archium, archivum, uit Gr. archeion, raadhuis). Een archief is het geheel der geschrevene, geteekende (kaarten) en gedrukte bescheiden, ambtshalve ontvangen bij of opgemaakt door eenig bestuur of een zijner ambtenaren, voor zoover deze bestemd waren, om onder dat bestuur of dien ambtenaar te blijven berusten. Aan het hoofd staat een archivaris, wiens taak het is de stukken te ordenen en te beschrijven, aan de betrokken autoriteiten alle gevraagde inlichtingen te geven, en bezoekers bij hunne nasporingen behulpzaam te zijn.
De openbare archieven in ons land worden onderscheiden in rijksarchieven (het Algemeen Rijksarchief te ’s-Gravenhage en de rijksarchieven in de provinciën, gevestigd in de hoofdstad van ieder gewest) en in gemeentearchieven. Gegevens omtrent den toestand dezer archieven zijn te vinden in de Verslagen omtrent 's Rijks oude archieven, die sinds 1878 geregeld jaarlijks in boekvorm verschijnen, en in de gemeente-verslagen. De secretaris der gemeente is met het beheer van het archief belast, indien geen bijzondere functionaris is aangesteld.
De belangen der archivarissen in Nederland worden behartigd door de Vereeniging voor archivarissen, die tot orgaan heeft het Nederlandsch archievenblad, dat sinds 1892 geregeld in vier afleveringen per jaar uitkomt; die in 1898 eene Handleiding voor het ordenen en beschrijven van archieven heeft uitgegeven, waarvan een nieuwe druk in bewerking is en in 1905 eene Duitsche, in 1908 eene Italiaansche en in 1910 eene Fransche vertaling het licht heeft gezien, en die een Nederlandschen archief gids voorbereidt.
Omtrent de archieven in de naburige landen geven inlichtingen, voor België: Leo Verriest, Annuaire des Archives de Belgique Roulers 1913; voor Duitschland: C. A. H. Burkhardt, Handund Adressbuch der deutschen Archive, 2. Aufl. Leipzig 1887; voor Engeland: P. S. Thomas, Handbook to the public records, London 1853 en S. R. S. Bird, A guide to the principal classes of documents in the public record office, London 2nd ed. 1896; voor Frankrijk: Ch. V. Langlois et H. Stein, Les archives de l’histoire de France, Paris 1891—1893.
