v./m. (-en),
1. elk rechtopstaand lichaam van aanmerkelijk groter lengte dan breedte; (meetkunde) prisma; (bouwkunde) elk rechtopstaand draaglichaam, vnl. een vrijstaand rolrond of vierkant lichaam (pijler) van hout of steen, kolom (e); de zuilen van Herakles, de Straat van Gibraltar; (ook) een gedenkzuil (dus zonder dragende functie): een borstbeeld op een marmeren advertentiezuil; (heraldiek) wapenembleem dat bestaat uit twee met de onderkanten aan elkaar gehechte Ionische kapitelen (e);
2. (fig.) persoon of zaak waarop iets vnl. steunt;
3. elk van de groepen waarin het Ned. volk door verschillen in godsdienst en levensbeschouwing zichzelf verdeeld houdt.
(e) BOUWKUNDE. Een zuil is een cilinderof afgeknotkegelvormig vrijstaand steunpunt van hout, metselwerk, natuursteen of beton. Uit perioden vóór het begin van de christelijke jaartelling en ook uit de periode van de renaissance zijn bouwwerken bewaard gebleven waarin zuilen waren toegepast. De zuil was belangrijk in de tempelbouw in Egypte, Griekenland en Rome (→Dorische bouworde, →bionische bouworde). Er kwamen gladde en met hiërogliefen of cannelures versierde zuilen voor. Vrijstaande, van reliëfs voorziene zuilen dienden als herinneringsmonument (b.v. de Traianuszuil).
In de middeleeuwen was de zuil soms spiraalachtig versierd (getorste zuil, b.v. in de romaanse stijl). Ook kwamen samengestelde zuilen voor (b.v. in de gotiek). Het →kapiteel had vaak een verhalende versiering. In de renaissance en in latere (classicistische) stijlen greep men dikwijls terug op klassieke vormen. In de 20e eeuw past men in plaats van de zuil veelal de →pijler toe.
HERALDIEK. Over de juiste vorm en de oorsprong van het typisch Ned. embleem bestaat geen eenstemmigheid; sommige wapenkundigen menen in zijn vorm een muuranker te herkennen, andere wijzen op de overeenkomst met de Germaanse levensboom, de Irminzuil.
Het embleem komt overigens ook veel overeen met de →bemmel of rock; in vele gevallen worden bemmels afgebeeld terwijl men te doen heeft met zuilen.
