(1756—63), aanduiding voor samenvallende Oostenrijks-Pruisische en Frans-Engelse conflicten. De Zevenjarige Oorlog was in wezen een voortzetting van de in 1748 beëindigde Oostenrijkse Successieoorlog, hoewel Oostenrijk door Frankrijk en Pruisen door Engeland gesteund werd (renversement des alliances).
Het Frans-Engelse geschil werd ter zee en in de koloniën uitgevochten, maar de Fransen namen ook deel aan de oorlog in Europa, waar de door Engeland gesubsidieerde troepen van Hannover (dynastiek met Engeland verbonden), Brunswijk en Hessen hen zó bezig hielden, dat volgens de Engelse regeringsleider Pitt Amerika in Duitsland gewonnen werd.DE EUROPESE OF SILEZISCHE OORLOG. Frederik II van Pruisen, die zich door het Oostenrijks-Franse verbond bedreigd voelde, viel in 1756 Saksen binnen en kreeg daardoor Rusland, Zweden en het Duitse Rijk tegen zich. Hij bezette in 1757 Bohemen, maar moest terugtrekken na de nederlaag bij Kolin, terwijl ook zijn bondgenoten (onder de hertog van Cumberland) zware verliezen leden en Oost-Pruisen door Rusland werd bezet. Frederik overwon echter op 5.11.1757 een Frans en Rijksleger bij Rossbach en op 5.12.1757 de Oostenrijkers bij Leuthen, waardoor deze Silezië moesten ontruimen. In 1758 kon hij tegen Rusland en Oostenrijk nog standhouden en zijn bondgenoten (onder Ferdinand van Brunswijk) drongen de Fransen over de Rijn, maar na de nederlaag bij Kunersdorf (12.8.1759) raakte Frederik in een benarde situatie. Pruisen werd echter gered dank zij de dood van Elisabeth van Rusland (5.1.1762), daar haar opvolger Peter in onmiddellijk toenadering tot Frederik zocht.
Nog hetzelfde jaar werd een wapenstilstand gesloten. Bij de Vrede van Hubertusburg (15.2.1763) behield Pruisen Silezië en zag het zijn positie van grote mogendheid bevestigd.
DE ENGELS-FRANSE KOLONIALE STRIJD werd na aanvankelijke Franse winst geheel in het voordeel van Engeland beslist. In Noord-Amerika, waar al sinds 1754 gevochten werd, kregen de Engelsen vanaf 1757 de overhand en na de inname van Quebec (1795) veroverden zij heel Canada. In West-Indië en West-Afrika werden veel Franse steunpunten genomen en, nadat Spanje zich in 1762 bij Frankrijk gevoegd had, ook Spaanse bezittingen. In Voor-Indië was het eveneens aan krachtige steun van het moederland en vooral aan de Engelse heerschappij ter zee te danken dat de Engelse East India Company de Fransen overvleugelde. Bij de Vrede van Parijs (10.2.1763) verkreeg Engeland Canada, Oost-Louisiana en enige Westindische eilanden, bovendien Florida van Spanje, dat op zijn beurt West-Louisiana van Frankrijk ontving. LITT. R.Waddington, La guerre de sept-ans (3 dln. 1899—1907); W.L.Dorn, Competition for empire 1740-63 (1940).
