v. (-pen),
1. het weten omtrent, de kennis, bekendheid met iets: zo ver gaat mijn wetenschap niet; de justitie heeft daar wetenschap van gekregen, is erachter gekomen;
2. het systematisch geordende geheel van het weten en van de regels waarmee kennis verkregen kan worden; het geheel aan inzichten op een bepaald gebied: de universiteit leidt op tot zelfstandige beoefening van de wetenschap; kunsten en wetenschappen;
3. de beoefenaars van de wetenschappen: de wetenschap staat daar nog machteloos tegenover.
In haar eenvoudigste vorm is wetenschap kennis, d.w.z. verzameling, beschrijving en classificatie van gegevens; in haar hoogste vorm is zij theorie, systeem. De wetenschap in de huidige betekenis hanteert een streng methodische opzet, inclusief de bezinning over mogelijkheden en grenzen van het toegepaste procédé (kennistheorie). De klassieke methoden zelf zijn zo veelvuldig als de subjecten van het kennen: waarneming, meting, telling, experiment, enquête, kritische overlevering, interpretatie, hermeneutiek, exegese, deductie, inductie. Zij zijn kwantitatief: de meetbaarheid en de objectiviteit van de gegevens vormen het uitgangspunt. Moderne richtingen in de sociale wetenschappen pleiten echter voor kwalitatieve methoden, waarbij de nadruk wordt gelegd op de hoedanigheid van de gegevens (b.v. actie-onderzoek).
Een uniform, logisch samenhangend systeem van de wetenschap bestaat niet. Er is veeleer een veelheid van wetenschappen, waarvan de grenzen dikwijls vloeiend zijn. Door het ontsluiten van nieuwe terreinen komt men tot de vorming van nieuwe disciplines (b.v. sociale psychologie). Anderzijds worden ook vaak grenzen tussen bepaalde gebieden opgeheven (b.v. tussen chemie en natuurkunde). Nieuwe ontdekkingen van b.v. natuurkunde of chemie kunnen voor andere wetenschappen vruchtbare methoden opleveren.
De indeling van de disciplines is nog vaak door traditie bepaald (b.v. de faculteiten aan de universiteit), of door de eisen van het onderwijs, wat de ontwikkeling van nieuwe disciplines kan remmen. Belangrijke en actuele problemen doen zich dikwijls voor op grensgebieden (b.v. tussen geschiedenis en geografie), methodologie, wetenschapstheorie.
LITT. A.F.Chalmers, What is this thing called Science? (1977); H.Koningsveld, Het verschijnsel wetenschap (3e dr. 1978).
