o. (-s),
1. voorwerp bestemd om iemand letsel toe te brengen of om zich mee te verdedigen; blanke wapens, die met een kling, als sabel, bajonet; zware wapens, artillerie en tanks; onder de wapenen staan, in actieve militaire dienst zijn; onder de wapens komen, in dienst gaan; te wapen lopen, zich wapenen en gezamenlijk optrekken; de wapens neerleggen, de strijd opgeven; (fig.) zij had geen ander wapen dan haar tranen, middel van verdediging; iemand de wapens in handen geven, hem de middelen verschaffen zich teweer te stellen (m.n. fig.); iemand de wapens uit de hand slaan; iemand met zijn eigen wapens bestrijden, zijn eigen woorden tegen hem keren, (ook) hem op dezelfde wijze bestrijden;
2. afdeling van een leger, onderscheiden naar de karakteristieke bewapening: het wapen der infanterie;
3. (heraldiek) gekleurd, al of niet erfelijk, zinnebeeldig kenteken van een persoon, familie of gemeenschap; bij uitbreiding schild voorzien van uiterlijke versierselen: blazoen; afdruk van zo’n wapen: een envelop voorzien van wapen en zegels; (zegsw.) hij voert iets in zijn wapen, hij is wat van zins; (zegsw.) hoog of groots in zijn wapen of in de wapens zijn, trots zijn.
HERALDIEK
De basis van een wapen is een schild, als symbool van recht en gezag en als beschermingsmiddel van de middeleeuwse krijgsman. Oorspronkelijk betekende ‘wapen’ elke symbolische voorstelling die iemand zich als kenmerk had gekozen, onverschillig of deze voorkwam op een schild, een paardedekkleed, een vlag, of welk ander object ook dat een eigenaarskenmerk nodig had. wapenbeschrijving.
Er zijn velerlei soorten van wapens, waarvan de geslachts-of familiewapens het meest voorkomen. De wapens van landen, provincies, gewesten, gemeenten enz. zijn het meest veelvuldig in openbaar gebruik; zij vallen onder de zgn. overheidsheraldiek. Corporatiewapens zijn de wapens, gebezigd door ridderlijke orden, gilden, kapittels, academies enz. Een alliantiewapen is een combinatie van twee wapens naast elkaar, hetzij afzonderlijk, hetzij door doorsnijding samen in één schild, veelal van een man en vrouw (door huwelijk verenigd). Een successiewapen was vanouds het wapen dat iemand krachtens testamentaire beschikking diende te aanvaarden tegelijk met een erflating, hoewel niet van directe familie zijnde. Een pretentiewapen is het wapen dat iemand voert en dat als symbool staat voor een bepaald gebied, maar op welk gebied de wapenvoerder strikt genomen geen rechten kan uitoefenen.
Een sprekend wapen duidt niet zozeer een wapensoort aan als wel de verklaring van een wapenbeeld ( sprekend). Wapens zijn verzameld in wapenboeken. Het recht op het voeren van een wapen dient aangetoond te worden met behulp van een onderzoek waaruit blijkt dat een van de voorouders het wapen metterdaad heeft gebruikt (zegel, grafzerk, schildering enz.). wapenrecht.
MILITARIA
De meest uiteenlopende voorwerpen en apparaten worden als wapen gebruikt, zeer simpele als een barkruk in een kroeggevecht tot zeer complexe als antiraket-raketten in confrontaties tussen naties. Een indeling van wapens naar typen of historische opvolging is moeilijk te geven. Een zeer grove indeling is die naar persoonlijke wapens ( boog, knots, zwaard, geweer, mitrailleur, pistool), wapens te bedienen door een groep (b.v. blijde, geleid wapen, geschut, raket) en wapens waarvan het gebruik m.n. afhangt van een politieke beslissing (b.v. chemische en biologische wapens, kernwapen). Ook gevechtsvliegtuigen ( zie vliegtuig, MILITAIRE), onderzeeboten en oorlogsschepen ( zie schip, OORLOGSSCHEPEN), die min of meer buiten deze indeling vallen, zijn vormen van wapens.
