v.,
1. (biologie) een genetische of fylogenetische relatie tussen organismen die blijkt uit overeenkomsten in velerlei opzicht (morfologisch, ethologisch, immunologisch, enz.); (culturele antropologie) het verwant-zijn, bloedverwantschap, aanverwantschap;
2. (fig.) overeenkomst: daartussen bestaat geen verwantschap; (muziek) verhouding van toonsoorten onderling; (wiskunde) verband tussen
twee meetkundige figuren waarbij aan elk element van de ene figuur volgens een bepaalde regel een of meer element(en) van de andere figuur is (zijn) toegevoegd.
BIOLOGIE
Twee individuen zijn verwant als zij ten minste één voorouder gemeenschappelijk hebben. De verwantschapscoëfficiënt ƒ van twee willekeurige individuen in een populatie is de kans dat een willekeurig allel van een van de twee individuen door afstamming identiek is met een allel op dezelfde genlocus in het andere individu. De verwantschapscoëfficiënt kan berekend worden aan de hand van stambomen, voor elke twee individuen van gelijk of verschillend geslacht. De verwantschapscoëfficiënt ƒ van twee individuen van verschillend geslacht is gelijk aan de inteeltcoëfficiënt van hun eventuele nakomelingen.
CULTURELE ANTROPOLOGIE
Bij verwantschap kunnen worden onderscheiden bloedverwantschap, d.i. verwantschap op basis van afstamming, en aanverwantschap, d.i. verwantschap op basis van huwelijk. In zeer veel niet-westerse maatschappijen vormen de verwantschapsbetrekkingen de voornaamste basis van de sociale organisatie en zijn als zodanig van vitaal belang voor het overleven van de maatschappij. Zo beschikken de Australische Aborigines, die in economisch en technologisch opzicht op een zeer laag niveau van ontwikkeling staan, over een van de meest gecompliceerde verwantschapssystemen ter wereld. In dergelijke maatschappijen wordt niet zozeer gelet op verwantschap in biologische zin. Het belangrijkste is dat het verwantschapssysteem de rechten en plichten regelt die personen en groepen binnen de samenleving ten opzichte van elkaar hebben, in bijna ieder aspect van het maatschappelijk leven:
de wijze waarop grond en goederen worden overgeërfd, de wijze waarop de oogst of de jachtbuit wordt verdeeld, de groepen waaruit de huwelijkspartner moet worden gekozen, de plaats waar jonggehuwden zich vestigen en de groep waartoe hun kinderen zullen behoren, de wijze waarop de politieke macht binnen de samenleving wordt verdeeld, enz. Biologisch gezien is de verwantschap in niet-westerse samenlevingen vaak gefingeerd. In een clan b.v. worden alle personen die van een gemeenschappelijke voorouder afstammen gerekend tot elkaars bloedverwanten. Die voorouder gaat in het algemeen zeer ver terug in de geschiedenis en is vaak zelfs een mythologische figuur. Op deze basis kan iemand een mede-clanlid classificeren als ‘broeder’, terwijl er naar westerse maatstaven geen enkele verwantschapslijn tussen die twee is te traceren. Een verwantschapssysteem is binnen deze maatschappijen dan ook een sociaal systeem, waarbij de maatschappij definieert wat verwantschap is en wat niet.
LITT. R.Fox, Kinship and marriage (1969).
