(wees uit, heeft uitgewezen),
1. aantonen: de tijd zal het -; dat zal zich weldra uitwijzen, dat zal weldra blijken;
2. (germ.) bij rechterlijk vonnis uit het land zetten.
Uitwijzing kan plaatsvinden, wanneer de vreemdeling in strijd met de geldende voorschriften het land is binnengekomen of indien de aanwezigheid van de vreemdeling, hoewel op regelmatige wijze tot stand gekomen, in strijd met het belang van de staat wordt geacht. Over de vraag in hoeverre de staat, afgezien van uitdrukkelijke verdragsbepalingen hieromtrent, door het algemene volkenrecht beperkt is in zijn vrijheid tot uitwijzing en uitzetting wordt verschillend gedacht. Uitwijzing moet worden onderscheiden van uitzetting en van weigering van de toegang. Andere aanverwante maar niet identieke begrippen zijn terugleiding en uitleiding, dat is het verwijderen van vreemdelingen die nooit te eniger tijd het recht hadden in het land aanwezig te zijn, resp. die eens toestemming tot verblijf hebben gehad, die echter is vervallen. Een specifiek begrip in het vluchtelingenverdrag van 1951 is terugwijzing dat vrijwel samenvalt met terugleiding. Wat betreft de plaats van uitwijzing worden door de staten twee verschillende benaderingen gevolgd:
1. de vreemdeling heeft zelf de keuze;
2. de autoriteiten van de staat die tot uitwijzing overgaat bepalen de plaats van uitwijzing. De toelating kan geweigerd worden door de staat waarheen de vreemdeling wordt uitgeleid, tenzij de vreemdeling een onderdaan is van deze staat. Zo’n weigering kan resulteren tot het voortdurend heen en weer uitleiden van vreemdelingen, zoals dit zich heeft voorgedaan met zigeuners. Uitwijzing kan praktisch gelijk staan aan (verkapte) uitlevering, indien de staat die de persoon wil vervolgen of straffen voor een door hem gepleegd delict de enige is die bereid is hem toe te laten, dan wel indien de uitzettende staat de persoon juist naar die ene staat uitzet. Uitwijzing van gehele bevolkingsgroepen heeft plaatsgevonden na de Tweede Wereldoorlog bij annexatie van gebieden. Zo werden Duitsers verdreven uit de gebieden die door de USSR en Polen werden geannexeerd. Uitwijzing van onderdanen van een staat waarmee men in oorlog is geraakt, is niet meer gebruikelijk. Hiervoor is de internering in de plaats getreden. Het vreemdelingenrecht is in Nederland geregeld in de Vreemdelingenwet 196
5. Uitwijzing in de betekenis van aanzegging tot het verlaten van het land kent de tegenwoordige Ned. wet niet, daarentegen wel uitzetting. Hieronder vallen ook terugleiding en uitleiding. Desondanks zal uitwijzing wel in de rechtspraktijk voorkomen: art. 24 van de Vreemdelingenwet bepaalt dat bij het verstrekken van een last tot uitzetting aan de vreemdeling een redelijke termijn wordt gegund om te vertrekken naar een plaats buiten Nederland waar zijn toelating is gewaarborgd.
In België is de uitwijzing van vreemdelingen geregeld in de wet van 28.3.1952.
LITT. A.H.J.Swart, De toelating en uitzetting van vreemdelingen (1978).
