Oosthoek Encyclopedie

Oosthoek's Uitgevers Mij. N.V (1916-1925)

Gepubliceerd op 31-01-2022

Schilderkunst

betekenis & definitie

v., het schilderen als kunst.

De schilderkunst is ontstaan uit de behoefte van de mens om hetzij zijn omgeving in een plat vlak af te beelden of deze werkelijkheid op een persoonlijke manier te benaderen, hetzij een rechtstreekse, niet in vormentaal gegoten uitdrukking van het door hem beleefde weer te geven (de abstracte schilderkunst). Tussen tekenkunst en grafiek enerzijds en schilderkunst anderzijds bestaan alleen verschillen van technische aard en in het benadrukken van resp. de lijn en het vlak.

De schilderkunst in ruimere zin omvat de volgende technieken.

1. Muurschildering, op natte (fresco) of droge kalk van de wand in de een of andere temperaverf, d.w.z. een verfstof met het een of ander bindmiddel (b.v. eiwit, caseïne, bier, lijm, gom). In tegenstelling tot al deze soorten spreekt men eenvoudig van olieverf als het bindmiddel drogende olie is (b.v. lijnolie). Er wordt ook gebruik gemaakt van acrylverf, die de eigenschappen van tempera-en olieverf combineert.
2. Schildering op paneel, doek of metaal, een enkele maal ook op lei, marmer of ivoor, wat eveneens zowel in tempera als in olieverftechniek mogelijk is.
3. Waterverfschildering (aquarel) op papier of perkament. Een aquarel kan doorschijnend, d.w.z. met transparante kleuren, die de tekening eronder laten zien, of dekkend (gouache), d.w.z. zodat alle eventuele tekening eronder verdwijnt, worden uitgevoerd.
4. Mozaïek en een aantal andere technieken die niet met behulp van natte verf en penseel tot stand komen (Cosmaten, collage).
5. Pasteltekening, die de indruk van een gouache nabij komt, maar met gekleurde, zachte krijtstiften wordt uitgevoerd.
6. De encaustiek, waarbij gekleurde wassoorten met een spatel op het te beschilderen vlak worden aangebracht om daarna met een warm ijzer ten dele smeltend gemaakt en in elkaar gewerkt te worden.
7. Het email (brandverf): een glaspoeder, door minerale stoffen gekleurd, dat hetzij in cloisons op een gouden plaat, hetzij in uitgediepte voren en vlakken op koperen platen wordt aangebracht (champlevé).
8. De glasschilderkunst en het beschilderen van keramiek, waar eveneens met minerale verfstoffen op glas, aardewerk of porselein wordt geschilderd.