I. bn. en bw.,
1. van, uit, als in Rusland; van de Russen;
2. behorend tot de taal van de Russen;
II. zn. o., de taal van de Russen; de belangrijkste taal van de USSR.
Het Russisch vormt met het Oekraïens en het Witrussisch de Oostslavische tak van de Slavische talen. Het meest karakteristieke Russische taalverschijnsel is het weergeven van de oerslavische klankverbindingen er, or, el, ol (in het midden van het woord) door ere, oro, ele, oio, hetgeen men polnoglasie noemt; in het Zuidslavisch zijn deze groepen re, ra, lĕ, la geworden. B.v.: oerslavisch vornŭ (raaf), Zuidslavisch (Oudbulgaars ) vranŭ, Russisch voron; oerslavisch bergŭ (oever), Oudbulgaars brëgŭ, Russisch bereg. Hieraan o.a. kan men echt Russische vormen van Kerkslavische onderscheiden. Op het Kerkslavisch berust de taal van de oudste geschreven documenten uit Rusland. Onder Peter de Grote werd het Russisch als officiële taal erkend; het Kerkslavisch bleef de kerktaal.
Onder invloed van de schrijvers kwam daarna de schrijftaal steeds meer in overeenstemming met de beschaafde omgangstaal. Het Kerkslavisch werd beschouwd als een verheven wijze van uitdrukken; het heeft talrijke sporen in het Russisch nagelaten, vooral waar het de weergave van abstracte begrippen betreft. De Russische dialecten vallen voornamelijk uiteen in Noorden Zuidrussisch. De Noordrussische dialecten hebben de vocalen, ook in niet-geaccentueerde lettergrepen, onveranderd bewaard; in het Zuiden ondergaan onbeklemtoonde klinkers veranderingen, waarbij o.a. o tot a wordt; men noemt dit akanie en de Noordrussische wijze van uitspreken okanie. De g klinkt in het Noordrussisch explosief, in het Zuidrussisch, evenals in het Oekraïens en Witrussisch spirantisch (als de Nederlandse g), welke klank soms in een h kan overgaan. Het dialect van Moskou, waarop de Russische schrijftaal en beschaafde omgangstaal berust, behoort tot de overgangsdialecten tussen Noorden Zuidrussisch; het heeft b.v. eensdeels akanie en anderdeels een explosieve g.
Voor het Russisch is na 1918 een vereenvoudigde spelling ingevoerd. Zij bestond in de afschaffing van enkele overbodige en stomme letters; het verschil tussen de oude en nieuwe schrijfwijze is klein.
LITT. Grammatica’s: E.Berneker en M.Vasmer, Russische Grammatik (6e dr. 1947); A.Mazon, Grammaire de la langue russe (4e dr. 1963); H.G. Lunt, Fundamentals of Russian (1958); E.Kretschmar-Tauscher en E.G.Kirschbaum, Grammatik der russischen Sprache (7e dr. 1968); P.Tschernych, Historische Grammatik der russischen Sprache (1957). Woordenboeken: B.Raptschinsky (192152; Russ.-Ned. en Ned.-Russ.); S.A.Mironov, Gollandsko-Russkij slovar (1958; Ned.-Russ.); M.Vasmer, Russisches etymologisches Wörterbuch (3 dln. 1953-58); J.Pierot, Russko-Gollandskij slovar (1960; Russ.-Ned.); Dictionary of spoken Russian (1958); Folomkina en Weiser, The learner’s English-Russian dictionary (1963); K.A.Paffen, Deutsch-Russisches Satzlexikon (3 dln. 1966); S.I. Ozjegow, Slovar russkogo jazyka (9e druk 1972); A. H.van den Baar (4e dr. 1978; Russ.-Ned.).
