v. (-en),
1. gelijkheid volkomen overeenstemming: een toevallige overeenkomst van naam;
2. gelijkenis, overeenstemming in bepaalde opzichten: het aanwijzen van punten van overeenkomst tussen twee zaken;
3. het niet met elkaar in strijd zijn, het bij elkaar passen, harmonie;
4. juridisch bindende afspraak waarbij één of meer personen jegens één of meer andere personen een verplichting op zich nemen: een overeenkomst aangaan met iemand treffen, sluiten; eenzijdige overeenkomst, waaruit slechts voor één partij verplichtingen voortvloeien: tweezijdige overeenkomst. waaruit voor beide partijen verplichtingen voortvloeien; afspraak: volgens overeenkomst. (concreet) wat afgesproken is: een stilzwijgende overeenkomst. Een overeenkomst schept verplichtingen van juridische aard, zgn. verbintenissen. Voor het totstandkomen van een overeenkomst eist de wet naast de handelingsbekwaamheid de toestemming van beide partijen in een gemeenschappelijk beoogd rechtsgevolg. Zou een van de partijen kennelijk iets hebben gewild, of geacht worden niets te hebben kunnen willen (b.v. bij geestesstoornis), dan is er geen overeenkomst tot stand gekomen. Indien de wilsovereenstemming op een betwistbare wijze tot stand is gekomen, kan de daarop gebaseerde overeenkomst in bepaalde gevallen worden vernietigd. Men spreekt dan van een wilsgebrek (dwaling, dwang, bedrog). Soms kan een overeenkomst onaantastbaar zijn hoewel achteraf blijkt dat er geen wilsovereenstemming is tot stand gekomen. Dit geval doet zich voor wanneer een van de partijen bij de wederpartij, die zijnerzijds een verplichting op zich heeft genomen, een vertrouwen heeft gewekt waarop deze redelijkerwijs mocht afgaan. Partijen zijn in beginsel vrij in het bepalen van de inhoud van de overeenkomst. Deze vrijheid wordt echter enerzijds begrensd door dwingend recht (wetsvoorschriften, waarvan partijen niet bij overeenkomst kunnen afwijken) en anderzijds door de openbare orde en goede zeden (overeenkomsten in strijd daarmee zijn nietig). Ook de vorm is in beginsel vrij, d.w.z. de enkele wilsovereenstemming is voldoende ongeacht in welke vorm de toestemming ter kennis van de wederpartij is gebracht. Zo is b.v. ook de koop van onroerend goed vormvrij. De notariële akte die ervan wordt opgemaakt dient tot bewijs van de overeenkomst die in een vroeger stadium mondeling gesloten kan zijn (contract). De overeenkomst wordt wederkerig genoemd indien de ene partij zich heeft verbonden met het oog op de prestatieplicht van de ander. Indien bij een wederkerige overeenkomst een van de partijen door overmacht verhinderd wordt te presteren, dan is de ander in beginsel eveneens van zijn prestatieplicht bevrijd. Ingeval een van de partijen wanprestatie pleegt, kan de ander hetzij nakoming, hetzij ontbinding van de overeenkomst vorderen, al dan niet gecombineeerd met schadevergoeding.
Overeenkomsten verbinden niet alleen tot hetgeen uitdrukkelijk daarbij is bepaald maar ook tot al hetgeen naar de aard van de overeenkomst, door de billijkheid, het gebruik of de wet wordt gevorderd. Overeenkomsten moeten te goeder trouw, d.w.z. overeenkomstig hetgeen van de presterende partij verwacht mag worden, ten uitvoer gelegd worden. De overeenkomst is in Nederland wettelijk geregeld in de artt. 1349-1387 BW, in België in de art. 1107 vlg. BW. Daarnaast bestaan wettelijke bepalingen omtrent bepaalde overeenkomsten zoals koop, huur en arbeidsovereenkomst (zgn. benoemde overeenkomsten).
LITT. J.M.van Dunné, Normatieve uitleg van rechtshandelingen (1971); P.Abas, Beperkende werking van de goede trouw (diss. 1972), R.Vandeputte, De overeenkomst (1977).
