het conflict (1740— 48) over de opvolging in de Habsburgse gebieden na het uitsterven van het Habsburgse Huis in mannelijke linie. Hoewel de Pragmatieke Sanctie, waarmee keizer Karel vi de opvolging van zijn dochter Maria Theresia geregeld had, door de meeste staten was bekrachtigd, maakten bij haar troonsbestijging Beieren, Saksen, Pruisen en Spanje aanspraak op delen van de erfenis.
Frederik li van Pruisen opende de aanval door de bezetting van Silezië (Eerste Silezische Oorlog), dat bij de Vrede van Breslau (1742) aan hem afgestaan werd. Intussen had Frankrijk dat de Zuidelijke Nederlanden begeerde, zich verenigd met de vijanden van Oostenrijk, Praag ingenomen en Karel van Beieren tot Duits keizer (Karel vil, 1742-45) doen kiezen. Maria Theresia vond steun bij de Hongaren en Engeland (dat reeds de Oorlog van Jenkins’ oor met Spanje voerde, het oog op de Franse koloniën had en Franse bezetting van de Oostenrijkse Nederlanden vreesde), waarop Praag heroverd, Karel uit München verdreven en het Frans-Beiers leger door Engelse, Hannoverse en andere Duitse troepen bij Dettingen verslagen werd (1743). Toen Oostenrijk zich met Saksen verbond, begon Pruisen de Tweede Silezische Oorlog (1744-45) en bezette Praag, dat echter spoedig ontruimd moest worden. Na de dood van Karel vil deed zijn zoon bij het Verdrag van Füssen (1745) afstand van de aanspraak op het keizerschap en beloofde steun aan de verkiezing van Maria Theresia’s echtgenoot (Frans I, 1745-65). Daarop werd te Dresden vrede gesloten met Pruisen, dat Frans als keizer erkende, maar Silezië behield.
De oorlog tegen Frankrijk en Spanje werd voortgezet met Oostenrijkse overwinningen in Noord-Italië, maar de Fransen drongen na hun overwinning bij Fontenoy (1745) de Zuidelijke Nederlanden binnen. Een door Frankrijk gesteunde jakobitische opstand in Schotland (jakobiet) werd onderdrukt (Slag bij Culloden, 1746) en de Frans-Engelse koloniale strijd leverde Engeland winst ter zee en in Amerika en Frankrijk de verovering van Madras (1746) op. Een Engels-Franse overeenkomst, waarbij de koloniale toestand werd hersteld en Frankrijk de Nederlanden ontruimde, leidde tot de algemene (Tweede) Vrede van Aken, erkenning van Maria Theresia’s recht op de Oostenrijkse troon en bekrachtiging van de Vrede van Dresden.
LITT. P.Reinhold, Maria Theresia (1958).
