eigenlijk: Mozes ben Maimon (initiaalnaam: RaMbaM), joods filosoof, wetsgeleerde, wiskundige, astronoom en arts, *30.3.1135 Cordoba, ♱l3.12.1204 Fostat (Egypte). Maimonides ging wegens de geloofsvervolging van de Almohaden (1148) met zijn familie naar Noord-Afrika, vandaar naar Palestina en in 1165 naar Egypte, waar hij filosofie doceerde, als arts optrad en rabbijn van Cairo werd.
Maimonides is de belangrijkste joodse filosoof van de middeleeuwen. Hij had ook invloed op sommige scholastici, o.a. Thomas van Aquino. Aristoteles is voor hem in alle wereldse wetenschap de hoogste autoriteit; daarnaast houdt Maimonides vast aan de openbaring van het OT. Strijden deze twee met elkaar, dan zijn er twee mogelijkheden: soms kan men de teksten van het OT die niet met Aristoteles stroken allegorisch verklaren; in andere gevallen echter dient de conceptie van Aristoteles in de geest van het OT te worden gecorrigeerd. Het resultaat van de verbinding van beide methoden is dat Maimonides de eeuwigheid van de wereld ontkent; zij is door God uit niets geschapen.
God is onkenbaar, boven alle predikaten verheven, maar in ieder geval onstoffelijk, alwijs en algoed. Gods voorzienigheid verhindert niet de psychologischethische vrijheid van de mens, wiens redelijke ziel substantieel en onsterfelijk is. Het hoogste goed is: kennis, m.n. de kennis omtrent God. In zijn werk More newoegiem (1190; Wegwijzer der dwalenden; uit het Arab. vertaald in het Hebr.) wil Maimonides aantonen, hoe degenen die door de filosofie in hun geloof onzeker zijn geworden, dit op de weg van de wetenschap kunnen terugkrijgen. Zijn belangrijkste werk is Misjné Tora, in het Hebreeuws geschreven, waarin hij alle voorschriften, die in de talmoeddiscussies voorkomen en behandeld worden, naar strenge systematiek in 14 boeken rangschikt. Hij schreef een verklaring op de Misjna (Arabisch; Hebr. vert.) en geneeskundige werken, die de stof streng methodisch behandelen.
Uitgave: door W. Bacher e.a. (2 dln. 1908-14).
LITT. A.Heschel, Maimonides (1935); L.Strauss, Philos. und Gesetz, Beiträge zum Verständnis Maimonides und seiner Vorläufer (1935); O.Goldberg, Maimonides, Kritik der jüd. Glaubenslehre (1935); J.Sarachek, Faith and reason, the conflict over the rationalism of Maimonides (1935); H. Sérouya, Maimonides (1964); F.Bratton, Maimonides (1967); A.Reines, Maimonides and Alrabanel on prophecy (1971).
