[Lat., vaan], o. (-s),
1. in de latere tijden van het Romeinse Keizerrijk de voornaamste vaan van het leger (e);
2. (r.k.) een processievaandel, enigszins van de vorm als bij 1.
(e) Het labarum was oorspronkelijk het veldteken dat door de Romeinse keizer Constantijn de Grote aangenomen werd nadat, volgens de overlevering, hem een visioen verschenen was vóór de slag tegen Maxentius in 312. Het is door Eusebios van Caesarea beschreven (Vita Constantini, 1, 26): een lange lans, met goud bedekt. Een dwarsbalk gaf haar de vorm van een kruis. Bovenop een krans van goud en kostbare stenen en hierin het Christusmonogram (de Griekse letter chi en rho). Aan de dwarsbalk was een purperen banier gehecht met het Griekse opschrift toutooi nika (d.i. Overwin hierdoor), in het Latijn gewoonlijk weergegeven door: In hoc signo vinces (d.i. In dit teken zult gij overwinnen).
LITT. H.Egger, Das Labarum, die Kaiserstandarte der Spätantike (1960); G.Pitt-Rivers, The riddle of the labarum and the origin of christian symbols (1966).
