Oosthoek Encyclopedie

Oosthoek's Uitgevers Mij. N.V (1916-1925)

Gepubliceerd op 27-06-2020

heiligenverering

betekenis & definitie

v., verering van de heiligen.

(e) De heiligenverering in de christelijke kerk stoelt op het besef één gemeenschap te vormen met de zaligen in de hemel. Dit kwam al in de 2e eeuw in het oosten en in de 3e eeuw in het westen tot uiting door de viering van de eucharistie op de graven van martelaren, wier voorspraak tevens werd ingeroepen. Deze verering van martelaren strekte zich later uit tot hen in wier leven Gods genade door een bijzonder aansprekende (naar de tijden verschillend gewaardeerde) houding was beantwoord (→heilige). Zo ontstond een spontane t→heiligverklaring door de volksverering, die later door het kerkelijk gezag, speciaal de paus, werd overgenomen. Voor een uit de middeleeuwen stammend levensgevoel zijn de heiligen vooral patroon (van kerken, plaatsen, gemeenschappen of bepaalde aangelegenheden). Voor modern aanvoelen zullen zij eerder broeders en zusters in Christus zijn. Dezelfde geest leidt ook tot een bescheidener plaats van de heiligenverering in de liturgische kalender en tot een meer kritisch-historisch onderzoek naar hun leven (→hagiografie).

Heiligenverering was in het protestantisme van meet af aan ondenkbaar omdat het heiligheid uitsluitend ziet als een kwaliteit die Gods genade zonder onderscheid aan elk mens, die zich berouwvol tot God keert, wil hechten, omdat Christus door zijn sterven het contact van de mens met God heeft hersteld. In sommige hoogkerkelijke anglicaanse en lutherse stromingen was altijd wel aandacht voor de heiligen, maar uitsluitend als voorbeelden, niet als voorwerp van verering. Deze traditionele controverse tussen Rome en de Reformatie heeft door de rooms-katholieke herbezinning op de heiligenverering sterk aan actualiteit ingeboet. LITT. C.Mönnich, Reidans der heiligen (1962); P. Molinari, Die Heiligen und ihre Verehrung (1964); W.Zaal, Zoek het koninkrijk. Heiligenlevens voor niet-gelovigen verteld (1976).