verbond op 26.9.1815 te Parijs gesloten tussen de vorsten van Rusland, Pruisen en Oostenrijk, op aandringen van tsaar Alexander i. Mettertijd traden vele staten (niet Turkije, Engeland en de Kerkelijke Staat) toe tot de alliantie.
De Heilige Alliantie ging uit van het heilige beginsel van legitimiteit en christelijke staatkunde. De betreffende monarchen verplichtten zich tot wederzijdse broederliefde en hulp, tot handhaving van vaderlijke gezagsuitoefening en tot waarden als vrede, rechtvaardigheid en religiositeit. In feite waren de deelnemende landen in het begin vooral gedreven door hun afkeer van de principes van de Franse Revolutie. Al snel werd de Heilige Alliantie echter geïnspireerd door angst voor de liberalistisch-nationalistische stromingen m.n. in Duitsland en Italië. Onder invloed van Engeland en vooral van Oostenrijk, waar Metternich de Heilige Alliantie gebruikte als dekmantel voor zijn contrarevolutionaire politiek, kwam de Heilige Alliantie al vlug tot de →Grote Alliantie. LITT. H.Schaeder, Die dritte Koalition und die heilige Allianz nach neuen Quellen (1934); M.
Bourquin, Hist. de la Sainte-Alliance (1954); F. Ley, Alexandre I et sa Sainte Alliance 1811—25 (1975).
