Oosthoek Encyclopedie

Oosthoek's Uitgevers Mij. N.V (1916-1925)

Gepubliceerd op 27-06-2020

handwerk

betekenis & definitie

I. o. (-en),

1. werk dat met de handen wordt verricht, m.n. als de bezigheid van hen die, om in hun onderhoud te voorzien, met de handen en eenvoudige werktuigen grondstoffen in bepaalde voorwerpen herscheppen; bep. soort van dit werk, ambacht: een — uitoefenen; hij wil liever een — leren, dan verder studeren;
2. werk in textiel, meestal door vrouwen, met de hand verricht (e);
3. (g. mv.) wat met de hand vervaardigd is (tegenover machinaal werk): te koop een partij sigaren, —;

II. m. (-en), naam die de valkeniers aan de klapekster gaven. (e) De handwerken omvatten:

1. het samenvoegen van verschillende delen stof;
2. het aanbrengen van een versiering op een reeds bestaande stof;
3. het doen ontstaan van een netwerk of weefsel door middel van knopen of vlechten.

Het handwerken werd reeds in de vroegmiddeleeuwse kloosters beoefend ten dienste van de liturgie. Pas in de late middeleeuwen vond het ook profane toepassing, waarbij vele technieken werden uitgevonden. In de 19e eeuw werd het handwerk door de massaproduktie van de textielindustrie zeer sterk beperkt.

Men verdeelt de zgn. vrouwelijke handwerken in twee groepen: de nuttige handwerken en de fraaie handwerken of kunstnaaldwerk. De nuttige handwerken omvatten: het knippen van verschillende kledingstukken, het naaien (het onder 1. vermelde samenvoegen van delen stof), breien, mazen, stoppen e.d. De fraaie handwerken omvatten in de eerste plaats de technieken ter versiering van een reeds bestaande stof: het werken met kruissteek, platte steek, alle soorten borduurwerk. Verder de technieken die een netwerk of een weefsel doen ontstaan: haken, breien, knopen, macramé, frivolité, naaldkant, kloskant, Egyptisch vlechten en weven. In Nederland en België is handwerken bij het basisonderwijs en deels bij het voortgezet onderwijs een verplicht leervak voor meisjes. LITT. B.C.Jelles, Het grote handwerkboek (1966); J.Lammèr, Handwerkboek (1975).