m. (-s),
1. eenhoevig dier uit de familie van de paardachtigen, dat zich onderscheidt van de paarden door een dikkere kop, lange oren en een alleen aan de punt behaarde staart: tamme —; Kaapse zebra; (zegsw.) van de os op de —, van de hak op de tak; (spr.) een — stoot zich (in het gemeen) niet tweemaal aan een zelfde steen, heeft men iets nadeligs ondervonden, dan vermijdt men de herhaling, als men tenminste niet dommer is dan een ezel: een — kent men aan zijn oren; als een — het te goed heeft, gaat hij op het ijs dansen, begaat hij buitensporigheden; een gouden zadel maakt geen — tot paard, geld alleen kan iemand niet voornaam maken; hij slacht Bileams -, hij spreekt voordat hem iets gevraagd wordt; men vindt menige met twee benen (ook: zonder lange oren); het gaat met hem als met de ezels die haver dragen en hooi eten, de paarden die de haver verdienen, krijgen ze niet;
2. (fig.) dom mens, domoor: een — van een vent; wat ben ik toch een —, dat ik daaraan niet gedacht heb;
3. naam van verschillende voorwerpen of toestellen die iets moeten dragen: schildersezel.
De ezel of huisezel, Equus asinus, vindt men vooral in de drogere streken van Afrika ten noorden van de evenaar en in het Midden-Oosten. De ezel is waarschijnlijk gedomesticeerd in Somaliland (ca. 5000 v.C.). Men onderscheidt de Nubische ezel met zwarte oorvlekken en de Somalische ezel met gestreepte aftekeningen op de onderbenen. Beide vertonen een rugstreep. De ezel onderscheidt zich uitwendig van het paard vooral door een grovere kop met veel langere oren en een onbehaard staartlichaam. Het stemgeluid (balken) en het karakter zijn ook duidelijk verschillend van het paard.
Ezels en paarden worden veel gekruist voor de produktie van muildieren en muilezels. De kruisingsprodukten zijn o.a. soberder dan het paard en vertonen een beter karakter dan de ezel. Zie ezels.
