Oosthoek Encyclopedie

Oosthoek's Uitgevers Mij. N.V (1916-1925)

Gepubliceerd op 27-08-2021

Dispensatie

betekenis & definitie

[Lat. dispensare, nauwkeurig afwegen, verdelen, regelen], v. (-s),

1. ontheffing, vrijstelling van een gebod, wet of voorschrift.

KERKELIJK RECHT

In de Rooms-Katholieke Kerk is dispensatie de door de bevoegde kerkelijke overheid gegeven ontheffing van een wettelijke verplichting in een speciaal geval.

Het protestantisme kent dergelijke dispensatie niet. Daar geldt meer de beslissing van het persoonlijk geweten dan de uitspraak van de Kerk. Natuurlijk komt in kerkelijke reglementen de dispensatie herhaaldelijk voor bij uitzonderingsgevallen. In het hervormde kerkrecht geldt daarbij gewoonlijk als stelregel dat dispensatie alleen gegeven kan worden in die gevallen, waarin de kerkelijke ordinantiën de dispensatie-mogelijkheid met zoveel woorden omschrijven.

STAATSRECHT

Het recht om dispensatie te verlenen behoort in Nederland in het algemeen aan het gezag dat de regel zelf heeft vastgelegd, tenzij een ander daartoe is aangewezen. In een dergelijke aanwijzing wordt echter soms een ongeoorloofde delegatie van regelingsbevoegdheid gezien, vooral bij gemeentelijke verordeningen, die een meer of minder uitgebreid dispensatierecht aan de burgemeester of aan Burgemeester en Wethouders toekenden. Anderen zagen hierin echter de uitvoering van de algemene regeling, waarin het recht tot dispensatieverlening is neer gelegd. Volgens art. 78 Ned. GW mag dispensatie van wetsbepalingen door de koning slechts worden verleend met machtiging van wet.

De wet die deze machtiging verleent noemt de bepalingen waarover de bevoegdheid tot dispensatie zich uitstrekt. Dispensatie van bepalingen van AMvB is toegelaten voorzover de koning zich de bevoegdheid daartoe bij de desbetreffende AMvB uitdrukkelijk heeft voorbehouden.

Art. 67 van de Belg. GW bepaalt dat de koning de verordeningen maakt en de besluiten neemt ter uitvoering van wetten, zonder ooit zelf in staat te zijn wetten te schorsen of vrijstelling van hun uitvoering te mogen verlenen. zie Koninklijk Besluit, zie uitvoerende macht.