Oosthoek Encyclopedie

Oosthoek's Uitgevers Mij. N.V (1916-1925)

Gepubliceerd op 27-07-2019

Commensalisme

betekenis & definitie

v., (biologie) vorm van samenleving van organismen.

Bij commensalisme in de meest gangbare betekenis van het woord geniet één van de samenlevende soorten (de commensaal) het een of ander voordeel (b.v. bescherming, voedselvoorziening), terwijl de andere soort (de gastheer) geen wezenlijk nadeel ondervindt. Wanneer dit laatste wel het geval is, spreekt men van parasitisme. Hebben beide soorten voordeel van de samenleving, dan spreekt men van mutualisme of symbiose. Voorbeelden van commensalisme zijn de visjes die in de ademholte van zeekomkommers schuilen, kreeftjes die in de mantelholten van tweekleppige schelpen tussen de kieuwen leven en zich voeden met de door het weekdier binnen ge-‘ademde’ micro-organismen. Zuigvissen of remora’s zuigen zich met een zuigschijf vast aan haaien; zij krijgen van hun gastheer vervoer, bescherming en voedselresten.

In de microbiologie is een commensaal een microbe die leeft aan de oppervlakte van het lichaam (huid, slijmvliezen) zonder nadeel voor de mens. Typische commensalen zijn de op de huid normaal aanwezige coccen en de normaal in de darm aanwezige bacteriën. Onder omstandigheden kunnen commensale microben ziekten verwekken: bij verminderde individuele weerstand (wondinfectie, longontsteking, na sterke afkoeling, steenpuisten bij diabetes), bij massale besmetting (nekkramp op overvolle slaapzalen, ziekenhuisinfecties) en bij algemeen ondermijnde weerstand (talrijke infecties bij ondervoeding in de oorlogsjaren). Bij de bestrijding van commensale infecties ligt de nadruk op verbetering van de hygiëne.