Oosthoek Encyclopedie

Oosthoek's Uitgevers Mij. N.V (1916-1925)

Gepubliceerd op 09-03-2019

Bergen op zoom

betekenis & definitie

Ned. gemeente in de prov. Noord-Brabant, gelegen aan de Oosterschelde, 47,19 km2, 40220 inw.;

85% r.k., 7% n.h., 2% geref. De bodem bestaat uit pleistoceen zand en wat zeeklei. Er is veel bos, heide en zandverstuivingen. De gemeente omvat de stad Bergen op Zoom en de dorpen Nieuwe Dorp en Nieuw-Borgvliet, dat in het bos de Wouwse Plantage ligt. De stad Bergen op Zoom heeft een haven aan de Oosterschelde. Het voornaamste bestaansmiddel is industrie (ijzergieterijen, machinefabrieken, chemische industrie, voedingsmiddelen, houtverwerking). Verder is er veel handel. Door visserij en kwekerijen worden ansjovis, oesters, mosselen en kreeft aangevoerd uit de Oosterschelde. Bergen op Zoom is een tuinbouwcentrum (asperges).

Er is een kantongerecht; vele onderwijsinstellingen. Het is garnizoensstad. Bergen op Zoom ligt aan een knooppunt van wegen naar Rotterdam, Antwerpen, Roosendaal en Goes. Het middelpunt van de stad is de markt met de ned.hervormde Sint-Gertrudiskerk (15e eeuw, Brabantse gotiek), die meermalen door brand en beschieting is geteisterd (laatste brand in 1972), en het raadhuis (15e eeuw, met voorgevel uit 1611) bestaande uit drie gebouwen: het oude raadhuis, Huis Leeuwenberg en Huis de Olifant. Andere bezienswaardigheden zijn het Markiezenhof (13e—16e eeuw, gerestaureerd), thans gemeentemuseum en de Vrouwe- of Gevangenpoort (14e eeuw). De oude vestingwerken zijn in 1876 gesloopt en deels in plantsoenen veranderd.

De omgeving van Bergen op Zoom heeft fraai natuurschoon, o.a. 50 ha heuvelachtig bebost terrein en vele vennen. Er is in de gemeente kampeermogelijkheid voor ca. 1200 personen.

GESCHIEDENIS.

Bergen op Zoom ontstond in de Frankische tijd, en had in de 13e eeuw stadsrecht. In 1287 ontstond de heerlijkheid Bergen op Zoom, die genoemd werd naar de stad en haar kern vond in het Soomland (laagland). In de 15e eeuw hadden de jaarmarkten van Bergen op Zoom internationale betekenis. De heerlijkheid werd in 1533 verheven tot markizaat. Nadat de bezittingen van de markies van Bergen door Alva in 1570 verbeurd waren verklaard, kwam Bergen op Zoom aan de StatenGeneraal. Van 1581-1619 was Bergen op Zoom in het bezit van de Oranjes.

Ten tijde van de Bataafse Republiek werd Bergen op Zoom bij het dep. Brabant gevoegd, zodat het bij de prov. NoordBrabant is gekomen. Bergen op Zoom was een belangrijke vesting, die in 1588, 1605 en 1622 Spaanse belegeringen doorstond en in 1747 door de Fransen is veroverd en geplunderd.

Litt. W.K.C.Beerstecher, Geschiedenis van Bergen op Zoom (1895); J.D.M.Cornelissen, Uit de gesch. van Bergen op Zoom in de 15e eeuw (diss. 1923); E.G.H.Härtel, Bergen op Zoom (diss. 1962); C.J.F.Slootmans, Bergen op Zoom (1967).