Oosthoek Encyclopedie

Oosthoek's Uitgevers Mij. N.V (1916-1925)

Gepubliceerd op 02-02-2019

Banistiek

betekenis & definitie

v., (Amer.-Eng.: vexillology) vlaggenkunde.

De systematische bestudering van al wat betrekking heeft op vlaggen is feitelijk pas begonnen in 1965 (eerste internationaal congres voor vlaggenkunde te Muiderberg), hoewel documentatie- en verzamelwerk, vooral in Nederland, ten behoeve van scheepvarenden al sedert ca. 1600 is verricht (Carel Allard). Voor het beschrijven van vlaggen en de systematische indeling van de verschillende modellen en kleuren werd in 1593 (Pieter Mortier, Amsterdam) en in 1870 (H.C.Steenbergen, Amsterdam) een systeem opgezet, maar een internationale code voor vlagbeschrijving kwam pas in 1969 tot stand. De banistiek houdt zich ook bezig met het gebruik van vlaggen (volgens grotendeels traditionele en ongeschreven regels), dat van land tot land grote, uit de historie voortgekomen, verschillen vertoont (zie vlagprotocol).

Men maakt in de banistiek onderscheid in een grote reeks vlaggesoorten (zie vlag) en kent een groot aantal namen van vlaggen, veelal gebonden aan vormen (banier, vaandel, wimpel) of aan gebruiksdoel (richtvlag, schoolvlag, seinvlag, vendel). Daarbij houdt de banistiek zich met zoveel facetten van wetenschap bezig (aardrijkskunde, geschiedenis, politiek, psychologie, sociologie, volkenkunde enz.) dat de banistiek nog slechts enkele raakvlakken vertoont met de heraldiek, waartoe zij tot het midden van de 20e eeuw is gerekend. Bronnen voor vlaggenstudie vormen o.a. vlaggenboeken, vlaggenkaarten, vele archivalia, krijgsgeschiedkundige handboeken, verslagen van ontdekkingsreizigers, besluiten van staatshoofden en ambtelijke lichamen enz. Gespecialiseerde documentatiecentra voor banistiek zijn: Stichting voor Banistiek en Heraldiek te Muiderberg (sedert 1964) en The Flag Research Centre te Winchester (sedert 1962). De Fédération Internationale des Associations Vexillologiques (Zürich; sedert 1967) overkoepelt een 15-tal nationale organisaties van vlaggenkundigen (tweejaarlijkse congressen; 1975 in Nederland).

LITT. K.Sierksma, Vlaggen, symbool-traditie-protokol (1963); K.Sierksma, Flags of the world 16691670 (1966); W.Smith, The bibliography of flags of foreign nations (1965); H.Horstmann, Vorund Frühgeschichte des europäischen Flaggenwesens (1971).