[Fr. arabesque, Sp. arabesco, Arabisch], m./v. (-en),
1. versiering, hetzij vlak of plastisch, bestaande uit een slingerende grondlijn, bekleed met bladeren, bloemen, vruchten, gedeelten van mensen- of dierenbeelden in grillige vormen;
2. (meestal in de Franse vorm arabesque) opgewekt muziekstuk in (quasi-)Arabische stijl;
3. een danshouding in het ballet.
BEELDENDE KUNST.
De arabesk is een siermotief, gevormd door een planterank die tamelijk plastisch en natuurgetrouw, alhoewel gestileerd, is weergegeven. Zij stamt niet uit de Arabisch-Moorse kunst, maar is een ornament dat reeds gebruikt werd in de hellenistische tijd. De golvende acanthusrank versierde er, op symmetrische wijze, pijlers, friezen en sokkels. In de Italiaanse vroege renaissance werd de arabesk overgenomen in kunstwerken van allerlei aard. In het begin van de 16e eeuw drong de arabesk binnen in de kunst van de andere westerse landen.
Vooral door de ornamentprenten werd zij er verspreid en m.n. veel toegepast in bouwkunst en kunstnijverheid. De arabesk werd er evenwel aangevuld met koppen, maskers en figuurtjes. Het rococo en het classicisme geven rond 1800 een opleving te zien van de arabesk. Vanaf de oudste litt. werd de arabesk verward met de moreske die vlakker is en gevormd door streng gestileerde lijnen en bladwerk.
LITT. E. Kühnel, Die Arabeske (1949); J. Duverger, M.J. Onghena en P.K. van Daalen, Nieuwe gegevens aangaande de 16e-eeuwse beeldhouwers (1953); J. Gabriëls, Het Ned. ornament in de renaissance (1958).
In de heraldiek wordt de arabesk gehanteerd als sierfiguur zonder betekenis ter opvulling van schildvlakken; doorgaans wordt een schild, gehouden door twee schildhouders, geplaatst als staande op een (groene) arabesk.
DANSKUNST.
De arabesk is een danskunstpose uit de klassieke dans, waarbij de danser op één been staat en het andere heft en gelijktijdig strekt. Daarbij zijn de armen in elkaars verlengde, meestal zodanig dat bij heffing van het linkerbeen ook de linkerarm achterwaarts wordt gestrekt.
