adelaar - a'delaar, m. (-s, -laren):
1. benaming voor de arend (arenden), een roofvogel geroemd om zijn moed, kracht, snelle en hoge vlucht en scherp gezicht, bij vele volken genoot hij religieus aanzien ;
2. veldteken of standaard met de voorstelling van een arend: de keizerlijke adelaars, legerstandaards van het oude Rome en van de keizers van de Fransen;
3. wapenkunde: de heraldieke arend, altijd voorgesteld met uitgespreide vleugels en met versierde staart; symbool van de vorstelijke macht of vorstelijke afkomst; de enkelkoppige wordt wel de koninklijke, de dubbelkoppige de keizerlijke genoemd; wapenschild of wapenbord met een adelaar erop ;
4. (fig.) rijk dat de genoemde vogel in zijn wapenbeeld voert: de Franse, de Pruisische Adelaar, Frankrijk, Pruisen; de dubbele Adelaar, (vroeger) Oostenrijk of Rusland;
5. naam voor het papierformaat 75 cm x 100 cm zie papierbesluit.
GODSDIENST. De adelaar is door zijn grootte en door de hoogheid en majesteitelijkheid van zijn vlucht bij vele volken in verband gebracht met en als representant beschouwd van de hemel of de zon en anderzijds met de heerschappij in het algemeen en het koningschap in het bijzonder. Zo werd de goddelijke soma (offerdrank) door de adelaar uit de hemel gebracht en is de adelaar het dier van Vishnu, Zeus, Ahura-Mazda en van de Japanse zonnegodin. Zijn aankomst wordt vaak als een gunstig teken beschouwd (Rome). De jacht op de adelaar is met vele taboes omgeven (schriftloze volken in Afrika en Amerika). Hij brengt de zielen van de gestorvenen naar de hemel. Hij brengt ook de goede geesten uit de hemel op de sjamaan. Van oudsher prijkt de adelaar op banieren en vaandels als symbool van de heerschappij. In de christelijke traditie is de adelaar symbool van de opstanding. heilige dieren.
HERALDIEK. De adelaar is in de heraldiek een sterk gestileerde, vaak als tweekoppige en met breed uitgespreide vleugels afgebeelde figuur op een wapenschild of vlag. vogelheraldiek.
