Encyclopedie van de evolutiebiologie

Prof. Nico M. van Straalen (2019)

Gepubliceerd op 16-04-2020

Lomekwi-stenen

betekenis & definitie

Verzameling van eenvoudige stenen artefacten van 3,3 miljoen jaar oud, gevonden bij de plaats Lomekwi in Kenia

Lange tijd is gedacht dat het Oldowan de oudste cultuur van stenen werktuigen is, maar in 2015 rapporteerden Amerikaanse onderzoekers de vondst van nog oudere artefacten (3,3 miljoen jaar oud) uit een opgraving bij Lomekwi in West-Turkana, Kenia.

De Lomekwi-cultuur bestaat uit grote stenen, primitiever dan de Oldowaanse, die vooral gebruikt lijken te zijn om dingen kapot te slaan, bijvoorbeeld dierlijke botten, om het merg eruit te halen. De stenen worden ook wel “breekstenen” genoemd. Men vindt ook veel scherven; het is mogelijk dat de scherven gebruikt werden om te snijden.

Uit ongeveer dezelfde tijd dateren de schraap- en haksporen die aangetroffen zijn op beenderen van runderen in de opgraving Dikika, in Ethiopië. Deze lijken het resultaat te zijn van pogingen om met een stenen voorwerp het vlees te scheiden van het bot.

Het lijkt er dus op dat het gebruik van de eerste, nog erg primitieve, stenen werktuigen ouder is dan Homo habilis (de maker van de Oldowaanse cultuur). Soorten die in aanmerking komen zijn Australopithecus afarensis en A. africanus. Analyse van de handbeenderen van A. afarensis laat zien dat deze soort de pincetgreep, nodig voor het hanteren van stenen werktuigen, al had.

Een andere mogelijke maker van de Lomekwi-stenen is de soort Kenyanthropus platyops, opgegraven in Lomekwi en gerapporteerd in 2001 door een team onder leiding van Maeve Leakey. Deze soort is 3,5-2,5 miljoen jaar oud, maar er is weinig meer van bekend dan één schedel zodat zijn positie in de stamboom van de homininen nog onduidelijk is.