Inwendig of uitwendig verstevigd skeletgedeelte nabij de mond dat vaak tanden en kiezen draagt en bestaat uit twee of meer onderdelen die met elkaar samenwerken ten behoeve van de voedselverwerking
Kaken stellen een dier in staat om voedsel af te bijten en te kauwen zodat het in het darmkanaal verwerkt kan worden. Roofdieren hebben bijna altijd kaken (behalve poliepen en zeeanemonen), maar filtratievoeders (walvissen, lancetvisjes, kokerwormen, sponzen) niet. Ook dieren die hun voedsel opzuigen (bladluizen, vlinders, fungivore mijten), die leven van afval (regenwormen, platwormen) of die als parasiet leven (lintwormen, leverbotten) hebben geen kaken.
De kaken van gewervelde dieren hebben een interessante evolutionaire historie. De ongewervelde chordadieren, lijkend op lancetvisjes, voeden zich met behulp van een filtratie-apparaat bestaande uit een serie spleten in de keelholte, verstevigd met bogen daartussen. Ook de oudste vissengroep, Agnatha (o.a. prikken), heeft nog geen kaken. Daarna is een groep ontstaan (waarschijnlijk al voor het Cambrium) waarbij de eerste kieuwboog omgevormd werd tot kaak (maxilla en mandibula). De tweede kieuwboog werd omgevormd tot hyomandibula en de derde tot en met de zevende kieuwboog kregen kieuwen. Alle gewervelde dieren die daar van af stammen (vissen, amfibieën, reptielen, vogels, zoogdieren) worden Gnathostomata genoemd.
Vervolgens zijn bij de Tetrapoda de kieuwbogen verdwenen en omgevormd ten behoeve van middenoorbeentjes, tongbeen en strottenhoofd. De aanleg als kieuwboog is echter nog steeds in de embryonale ontwikkeling te zien, ook bij de mens. Bij de zoogdieren is bovendien het kaakgewricht verschoven (zie het betreffende lemma).
De kaken van geleedpotige dieren hebben een andere oorsprong: ze zijn afgeleid van poten. Insecten hebben twee paar kaakpoten, krabben en kreeften niet minder dan zes paar. Vaak is bij die poten de kauwfunctie gecombineerd met een tastfunctie.
