Encyclopedie van de evolutiebiologie

Prof. Nico M. van Straalen (2019)

Gepubliceerd op 12-08-2019

Floresmens

betekenis & definitie

Uitgestorven mensensoort die geleefd heeft op het Indonesische eiland Flores, met een opvallend kleine gestalte en heel kleine hersenen

In 2004 rapporteerde een Australische onderzoeksgroep onder leiding van Peter Brown en Mike Morwood de vondst van een nieuwe mensensoort die ze Homo floresiensis noemden, naar de vindplaats op het eiland Flores (Indonesië), in de grot Liang Bua, iets ten noorden van de plaats Ruteng. Het fossiel was van een volwassen vrouw van naar schatting 1 m lang met zeer klein hersenvolume (380 cc). De later uitgevoerde datering kwam uit op 60.000 jaar. Dat er nog zo kort geleden een mensensoort bestond met hersenen ter grootte van Australopithecus was moeilijk te begrijpen.

Veel auteurs beweren desondanks dat de Floresmens behoort tot Homo sapiens. Het extreem kleine hersenvolume wordt dan verklaard als een pathologische afwijking, zoals microcefalie of cretinisme. Met name de Indonesische paleontoloog Teuku Jacob verdedigde de stelling dat de Floresmens paste in de lokale variatie van de mensen op de eilanden van de Maleise archipel. Rond de Floresmens ontstond een felle discussie onder paleontologen met politieke repercussies (Indonesië versus Australië). Brown en Morwoord hielden echter vol dat de Floresmens een verdwergde afstammeling is van Homo erectus, een mensensoort die als sinds ongeveer 1 miljoen jaar geleden in Azië leefde. Dwerggroei op eilanden is een bekend verschijnsel in de ecologie en komt ook voor bij bijvoorbeeld olifanten.

In 2016 rapporteerde de Nederlands-Australische paleontoloog Gerard van den Bergh de vondst van nieuwe Homo floresiensis-fossielen uit een opgraving bij Mata Menge, ook op Flores. Deze fossielen zijn echter veel ouder (700.000 jaar). Hiermee werd de oorspronkelijke interpretatie van Brown en Morwood bevestigd.