Encyclopedie van de evolutiebiologie

Prof. Nico M. van Straalen (2019)

Gepubliceerd op 13-11-2019

Eustachius, buis van

betekenis & definitie

Kanaal in de schedel dat het middenoor verbindt met de keelholte

De wand van de buis van Eustachius is bekleed met een membraan die de buis afsluit maar bij slikken en geeuwen open gaat. Bij een open buis is er een vrije luchtverbinding tussen het middenoor en de keelholte, waardoor het middenoor de luchtdruk van de buitenlucht krijgt. Daarmee wordt een drukverschil over het trommelvlies voorkomen. Als de buis van Eustachius vanwege een ontsteking of anderszins verstopt is kan het drukverschil niet gecorrigeerd worden en ontstaat spanning op het trommelvlies, leidend tot oorpijn. Dit doet zich bijvoorbeeld voor in een vliegtuig met een luchtdruk in de cabine die lager is dan op de grond.

Onze buis van Eustachius is homoloog met de eerste kieuwspleet bij de oervissen. Ook de holte van het middenoor is hiervan afgeleid. Bij alle vertebraten ontwikkelt zich aan de voorzijde van de keelholte een zakje, het tubotympanische reces. Terwijl bij de vissen dit zakje naar de zijkant uitgroeit en uiteindelijk naar buiten opent, vormt het bij zoogdieren een langgerekte buis die eindigt in het middenoor. Het middenoor en de buis van Eustachius zijn dus afgeleid van het endoderm. De uitwendige gehoorgang ontstaat via een instulping vanuit de huid en is van ectodermale oorsprong. Op de contactzone wordt het trommelvlies gevormd.

De eerste kieuwspleet is ook functioneel bij kraakbeenvissen (haaien, roggen) en bij steuren, als een opening achter de ogen die naar de keelholte loopt en waardoor water wordt binnengelaten. Deze opening heet spiraculum.

De buis is genoemd naar de Italiaanse arts Bartelomeus Eustachi uit de zestiende eeuw.