Encyclopedie van de evolutiebiologie

Prof. Nico M. van Straalen (2019)

Gepubliceerd op 26-09-2019

Allozym

betekenis & definitie

Een van meerdere alternatieve, structureel verschillende, vormen waarin een enzym kan voorkomen

Enzymen kunnen voorkomen in verschillende varianten die structureel ietsje van elkaar verschillen maar wel dezelfde reactie katalyseren. Als de verschillende vormen van zo’n enzym gecodeerd worden door verschillende allelen van hetzelfde locus spreekt men van een allo-enzym of kortweg allozym. Allozymen moeten onderscheiden worden van isozymen (iso-enzymen); dit zijn enzymen die door verschillende loci in het genoom gecodeerd worden.

Als in een populatie meerdere allozymen van hetzelfde locus voorkomen spreekt men van allozympolymorfie. De analyse daarvan was in de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw een klassieke methode om genetische variatie te onderzoeken.

Allozympolymorfie kan zichtbaar gemaakt worden door een eiwitextract van een organisme te laden op een elektroforesegel. Doordat ze in één of meerdere aminozuren verschillen hebben allozymen een verschillende elektroforetische mobiliteit en worden ze gescheiden. Vervolgens wordt de gel gekleurd met behulp van een reactie die uitgevoerd wordt door het enzym. De plaatsen in de gel waar het enzym aanwezig is worden op deze manier zichtbaar.

In principe verwacht je na kleuring van de gel per laan één bandje voor een homozygoot en twee bandjes voor een heterozygoot. Door een groot aantal individuen te genotyperen kun je de genotypefrequenties en allelfrequenties uittellen, vaststellen of de populatie in Hardy-Weinberg-evenwicht verkeert, of verschillen in genetische samenstelling tussen populaties aantonen.

De analyse van allozympolymorfie, voor het eerst voorgesteld in 1966 door de Amerikaanse bioloog Richard Lewontin leidde tot de conclusie dat er op moleculair niveau heel veel variatie is die geen fenotypische tegenhanger heeft en dus neutraal moet zijn.