Groep visachtige dieren zonder kaken, stamgroep in de evolutie van de Vertebrata; levende vertegenwoordigers bekend als Cyclostomata (rondbekken): prikken en slijmalen
De benaming “rondbekken” voor de levende Agnatha slaat op de mond die eruitziet als een zuignap, bezet met kleine tandjes, waarmee het dier zich vasthecht in een ander dier of aas. De prikken (Petromyzonidae, Engels: “lampreys”) zijn de bekendste vertegenwoordigers. Ze leven als ectoparasiet op vissen en zuigen het weefsel van de vis op. De tweede groep, slijmalen (Engels: "hagfish”), leeft hoofdzakelijk van aas. Van Agnatha zijn ook veel uitgestorven vertegenwoordigers bekend die als fossielen vanaf het late Cambrium tot in het Devoon gevonden worden. Deze Ostracodermi worden gekenmerkt door benige platen in de huid.
Alle gewervelde dieren die geen Agnatha zijn heten met elkaar Gnathostomata (kaakdieren), een monofyletische groep die alle vissen en Tetrapoda omvat. Gnathostomata plus prikken (zonder slijmalen) werden vroeger ook wel Craniata (schedeldieren) genoemd, omdat we bij prikken en niet bij slijmalen het begin zien van kopvorming onder invloed van migrerende neurale lijstcellen. Maar tegenwoordig neemt men aan dat slijmalen veel vertebratenkenmerken verloren hebben, waaronder de kopvorming. Cyclostomata worden nu beschouwd als monofyletisch en de groepering Craniata niet.
De larven van Cyclostomata staan bekend als ammocoeten. Aan deze larven is het bouwplan van de Chordata goed te zien; de dieren hebben een kieuwkorf en leven ingegraven in het sediment van filtratievoeding, zoals Amphioxus.
Ook uit andere kenmerken blijkt dat Cyclostomata voorouderlijk zijn aan de vertebraten. Prikken hebben twee halfcirkelvormige kanalen in het evenwichtsorgaan, die homoloog zijn met onze anterior en posterior kanalen. Bij de Gnathostomata is er een derde kanaal bijgekomen, homoloog met ons horizontale kanaal. Bij slijmalen zijn de twee kanalen echter samengevoegd tot één.
