Het proces waardoor een kenmerk dat onder bepaalde omstandigheden een voordeel aan het individu verleent door middel van natuurlijke selectie in frequentie toeneemt
Het begrip adaptatie of “aanpassing” wordt in de biologie op veel verschillende manieren gebruikt. Adaptatie kan slaan op het proces (zoals boven gedefinieerd) en op het kenmerk dat via adaptatie ontstaat. Ook wordt adaptatie gebruikt voor niet noodzakelijkerwijze evolutionaire processen, zoals fysiologische veranderingen die (tijdens het leven) optreden bij blootstelling aan bepaalde milieufactoren. In evolutionaire zin is adaptatie echter een verandering die verloopt van de ene op de andere generatie.
Vaak wordt bij adaptatie niet vermeld wat de selecterende factoren zijn die het aanpassingsproces drijven. Zo worden allerlei nuttige kenmerken van individuen “adaptaties” genoemd zonder dat aangetoond is dat ze via natuurlijke selectie ontstaan zijn. Men spreekt dan van "just-so stories" (gratuite verklaringen zonder bewijs).
In evolutionaire zin is een adaptatie een kenmerk waarvoor drie dingen gelden:
- Het kenmerk is te zien als een adequate reactie of een respons op een bepaalde milieufactor.
- Het kenmerk verleent gegeven die milieufactor een voordeel aan het individu in vergelijking met andere individuen die dat kenmerk in mindere mate hebben.
- Het kenmerk is tenminste gedeeltelijk erfelijk, dat wil zeggen het kan doorgegeven worden aan de volgende generatie.
Vanwege het fitness-voordeel zal dan de frequentie van individuen met het adaptieve kenmerk van generatie op generatie toenemen zolang de selecterende omstandigheden heersen.
In de evolutietheorie volgens Darwin is door natuurlijke selectie gedreven adaptatie het belangrijkste proces dat evolutionaire veranderingen en het ontstaan van soorten verklaart. Maar in de moderne evolutiebiologie spelen ook andere (neutrale) factoren een rol. Een overdreven nadruk op adaptatie als enige proces heet "adaptationisme".
