Een octrooi is een door de overheid verleend, tijdelijk alleenrecht op het gebruiken van een techniek. Een octrooi is twintig jaar geldig en biedt de houder ervan het recht om binnen die periode iedereen te verbieden de uitvinding toe te passen.
Het octrooisysteem is in het leven geroepen om mensen het doen van nieuwe uitvindingen te stimuleren, en hen er toe te zetten om de details van die uitvindingen bekend te maken. Het octrooi biedt bescherming en zorgt ervoor dat niet elk willekeurig persoon aan de haal kan gaan met een nieuw idee.
De aanvraag van een octrooi kan gedaan worden bij het Octrooibureau. Het geeft een uitvinder de mogelijkheid om zijn investering in de ontwikkeling van een nieuw product terug te verdienen, doordat hij voor een vastgelegde periode een monopoliepositie bezit. Tijdens die periode heeft hij de mogelijkheid dit monopolie te benutten door bijvoorbeeld royalty's te vragen voor het gebruik van zijn uitvinding.
Een octrooi kon tot voor kort slechts voor één land worden aangevraagd, maar er is een overkoepelend Europees Octrooibureau opgericht. Nu is het dus mogelijk om een nieuwe uitvinding voor alle lidstaten, of een gedeelte ervan, te laten vastleggen.
