Bij het branden van wierook kunnen chemische stoffen vrijkomen zoals benzeen, formaldehyde en naftaleen. Wierook kan onaangename luchtjes in huis camoufleren of helpen te ontspannen. Vaak weet men echter niet dat de wierookdampen een mengsel van giftige chemische stoffen bevatten.
Wierook bevat diverse giftige stoffen, waaronder gasvormige verontreinigingen. Bij het branden ervan kunnen deze stoffen vrijkomen.
Wierook is een mengsel van gedroogde kruiden, hars en houtpoeder (zaagsel, dennennaalden) dat om een wierookstokje van bamboe of hout is aangebracht. Er zijn ook wierookkegeltjes te koop. Sommige wierookstokjes worden gedipt in een essentiële olie, die voor extra geur zorgt.
De houtpoeders worden aan wierook toegevoegd vanwege hun brandbaarheid, omdat de kruiden meestal niet uit zichzelf branden. Soms wordt de wierook aangevuld met stoffen die de snelheid van het branden regelen. Salpeterzuur versnelt de verbranding, terwijl talk de verbranding juist kan vertragen.
Geurstoffen
Er is weinig bekend over de risico’s als gevolg van de blootstelling aan geurstoffen. Geurstokjes en geurspray’s zijn nogal populair, maar kunnen voor een langdurige en hoge blootstelling aan chemische stoffen zorgen.
Geurstoffen komen ook vrij tijdens het branden van wierook en zorgen zo voor een aangename geur. Er zijn geurstoffen waar je allergisch voor kunt zijn bij contact met de huid. Dit kan al gebeuren als je huid door de damp van de wierook wordt aangeraakt.
Het inademen van geurstoffen kan ook leiden tot irritatie van de ogen en luchtwegen.
Onbekende ingrediënten
De chemische samenstelling van wierook is complex. Producenten van wierrookproducten zijn niet verplicht om de ingrediënten op de verpakking te zetten. Het is dus niet bekend welke kruiden, kleurstoffen en geurstoffen er precies in wierook zitten.
Soms staan er beweringen op de verpakking, zoals “100% natuurlijk”. Producenten mogen deze term vrij gebruiken, maar die term zegt helemaal niets over of het product schadelijk is.
Wierook kan zowel synthetische als natuurlijke grondstoffen bevatten, die beide zeer schadelijk kunnen zijn. Een voorbeeld van zo’n schadelijke stof is D-limoneen. Dit is een bestanddeel van synthetische citroen- en dennengeur en wordt vaak gebruikt als geurstof in wierook. Maar het kan reageren met de ozon in de lucht en zo vrij zwevende deeltjes vormen die schadelijk zijn gebleken voor hart en longen.
Welke schadelijke stoffen komen vrij bij het branden van wierook?
Bij het verbranden van elke soort organisch materiaal, en dus ook van wierook, komen altijd schadelijke stoffen vrij. Wanneer de wierook smeult, vindt er namelijk onvolledige verbranding plaats. De volgende schadelijk stoffen kunnen dan vrijkomen:
Vluchtige organische stoffen (VOS), waaronder formaldehyde. De concentratie formaldehyde in de ruimte tijdens en na het branden van wierook kan irriterend zijn voor de ogen en longen. Twee andere VOS, benzeen en tolidine, kunnen bij langdurig en veelvuldig branden van wierook het risico op kanker verhogen. Ook kun je door VOS last krijgen van duizeligheid, hoofdpijn en vermoeidheid.
Koolmonoxide. Een reukloos gas dat ontstaat door onvolledige verbranding. Door koolmonoxide kan bloed minder goed zuurstof opnemen uit de longen, wat zich kan uiten in hoofdpijn, vermoeidheid en duizeligheid.
Zware metalen en polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK’s). Dit zijn schadelijke stoffen die kankerverwekkend zijn.
Fijnstof. Ook uit wierook waarin geen synthetische producten, oplosmiddelen of kleurstoffen zitten, komt bij verbranding fijnstof vrij. Dit kan leiden tot hoofdpijn, duizeligheid, misselijkheid en irritatie van ogen en longen. Fijnstof kan ook een rol spelen bij het ontstaan en verergeren van longziekten, hart- en vaatziekten en mogelijk ook hersenziekten.
Zijn roken en wierook branden even schadelijk?
Het verschil tussen sigaretten roken en wierook branden is dat bij het roken van een sigaret direct aan de mond wordt gerookt, terwijl wierook zich verdunt in de lucht van de ruimte waar ze wordt gebrand. Wierook branden valt daardoor wellicht meer te vergelijken met meeroken.
Wierook tast mondbacteriën aan
Het inademen van de damp die afkomstig is van wierook kan onverwachte effecten hebben. Zo ontdekten onderzoekers bij een studie met 303 deelnemers, dat het branden van wierook de bacteriesamenstelling in de mond negatief kan beïnvloeden. Dit treedt zelfs al op wanneer men minder dan 1 keer per week wierook brandt.
De mondmicrobiota zou dus mogelijk kunnen dienen als een vroege biomarker van wierookgerelateerde toxiciteiten.
Wat zegt de wet?
Wierook moet voldoen aan de Europese richtlijn Algemene productveiligheid. Daardoor zijn producenten en importeurs verplicht om ervoor te zorgen dat producten bij normaal gebruik veilig zijn voor consumenten. Daarnaast moet wierook voldoen aan de Warenwet..
In de NEN-normen(= afkorting voor Nederlandse Norm) EN 16738 en EN 16739 staat beschreven hoe de uitstoot van een aantal stoffen die vrijkomen bij het branden van wierook gemeten en uitgerekend kan worden.
Als de mate van uitstoot van de stoffen door het branden van wierook aan de NEN-normen voldoet, blijft de luchtconcentratie van bepaalde stoffen die vrijkomen bij het branden van wierook onder de maximaal geadviseerde concentraties.
Producenten van wierook zijn echter niet verplicht om aan deze norm te voldoen. Er zijn ook geen specifieke keurmerken of certificeringen speciaal voor wierook.
Gezondheidsclaims
Wat ook niet in wetgeving is vastgelegd is dat producenten van wierook geen gezondheidsclaims mogen doen. Daardoor kunnen ze ongehinderd op hun product vermelden dat het bijvoorbeeld ontstekingsremmend of immuunverhogend werkt. Ze hoeven ook niet aan te tonen dat het branden van wierook niet schadelijk is voor de luchtkwaliteit in huis. Dit is wel heel opmerkelijk, omdat aangetoond is dat door het branden van wierook vaak zeer schadelijke stoffen vrijkomen die tot allerlei gezondheidsklachten kunnen leiden.
Om de consument goed te informeren zou een duidelijke vermelding van de risico’s op etiketten van wierookproducten op zijn plaats zijn.
Blootstelling beperken
Zo kun je blootstelling aan schadelijke stoffen bij het branden van wierook beperken:
• Ventileer de ruimte tijdens of na het branden van wierook goed om de concentratie schadelijke stoffen die door de verbranding vrij zijn gekomen te verlagen;
• Steek bij voorkeur niet vaker dan één keer per dag een wierookstokje aan;
• Adem de rook niet direct in;
• Let er op dat je niet tegelijkertijd met wierook kaarsen brandt of de open haard aansteekt. Daarmee verhoog je namelijk de totale blootstelling aan schadelijke stoffen, die veroorzaakt worden door de verbranding.
