Natuurdiëtisten Nederland

Marijke de Waal Malefijt (2020)

Gepubliceerd op 24-07-2021

Titaniumdioxide niet langer veilig

betekenis & definitie

Titaniumdioxide wordt niet langer als veilig beschouwd voor gebruik als voedseladditief, omdat genotoxiciteit niet kan worden uitgesloten. Titaniumdioxide (TiO2) is ook bekend als titaandioxide of E 171.

WAT IS HET EN WAAR ZIT HET IN?
Titaniumdioxide is een heldere witte stof die wordt gebruikt als een kleurstof in onder andere verven, papier, kunststoffen, huidverzorgings- en zonnebrandcrèmes, tandpasta en make-up, maar ook in voedingsmiddelen.

E 171 zit als voedingsadditief in onder meer kauwgom, drop of chocola met een gekleurd laagje, roomijs, decoratie op koek en gebak en in witte sauzen. E 171 kan gladheid geven aan chocolade of een ruw oppervlak zoals in sommige snoepjes. Het wordt ook gebruikt in verpakkingen om bederf van het product tegen te gaan.

Daarnaast wordt E 171 vaak gebruikt in voedingssupplementen en medicijnen om de tabletten en capsules helder wit en ondoorschijnend te maken.

Titaniumdioxide lost niet op en bestaat voor een deel uit nanodeeltjes. Ongeveer de helft van de titaniumdioxidedeeltjes zijn kleiner dan 100 nanometer en worden daarom geclassificeerd als nanodeeltjes.

GENOTOXICITEIT
In het nieuwste rapport van de EFSA (European Food Safety Authority) wordt geconcludeerd dat de veiligheid voor gebruik als hulpstof in voedingsmiddelen niet langer kan worden gegarandeerd. De EFSA laat weten dat genotoxiciteit niet kan worden uitgesloten.
De EFSA baseert haar conclusies, dat genotoxiciteit met name bij langdurige blootstelling niet kan worden uitgesloten, op meer dan 1000 wetenschappelijke studies waarin ook nieuwe onderzoeken over nanodeeltjes zijn meegenomen.

Genotoxiciteit is het vermogen van een chemische substantie om DNA, het genetische materiaal van cellen, te vernietigen. Dit kan tot carcinogene effecten leiden.

Titaniumdioxide wordt nu dus niet langer als veilig beschouwd voor gebruik als voedseladditief. Er kan geen maximaal aanvaardbare dagdosis voor worden vastgesteld. Titaniumdioxide mag nog wel voor andere toepassingen worden ingezet.

AL EERDER OMSTREDEN
Het voedseladditief titaniumdioxide is al langer omstreden. Het wordt steeds duidelijker dat het inslikken van titaniumdioxide, bijvoorbeeld door het gebruik ervan in medicijnen en kindertandpasta, tot effecten in cellen kan leiden.

Een flink aantal studies, onder andere door Wageningen Food Safety Research, die concentraties titanium in organen van mensen heeft bepaald, laat zien dat titaniumdioxide effecten in cellen veroorzaakt die aan het begin staan van het proces dat tot darmtumoren of leverontsteking zou kunnen leiden. Dit gebeurt al bij doseringen die ongeveer 10 tot 100 keer hoger zijn dan de geschatte inname van titaniumdioxide door mensen.

Daarnaast zijn de gevonden concentraties titanium in darmwand en lever van mensen vergeleken met dierstudies waarbij de genoemde effecten optreden. Deze organen komen uit mensen die hun lichaam ter beschikking hebben gesteld aan de wetenschap. De metingen in mensen en de metingen in dierstudies kunnen met elkaar worden vergeleken.
In sommige dierstudies zijn er al effecten gevonden bij een leverconcentratie die slechts 6 tot 30 keer hoger is dan de maximale of gemiddelde concentratie zoals die werd gemeten in mensen.

Of dit uiteindelijk leidt tot darmtumoren of leverontsteking blijft onzeker. De onzekerheid wordt onder andere veroorzaakt door de tegenstrijdigheid in resultaten van verschillende studies en verschillen in studieopzet.

EFFECT OP DARMMICROBIOOM
Titaniumdioxide staat op de lijst van verdachte nanostoffen. Ons voedsel bevat al heel lang deeltjes van nano-afmetingen (zoals eiwitten), maar de zorgen richten zich met name op ‘harde’, onoplosbare deeltjes zoals titaniumdioxide, die in de vorm van nanodeeltjes aan ons voedsel worden toegevoegd. De effecten hiervan zijn mogelijk anders.
Dit komt doordat de deeltjes kleiner zijn en een relatief groter oppervlak hebben en daardoor in potentie een hogere reactiviteit. Zo kunnen ze lichaamsbarrières passeren en in bijvoorbeeld de longen en de nieren terechtkomen. Ze worden slecht of niet afgebroken in het lichaam. Onduidelijk is wat hiervan de gevolgen zijn voor onze gezondheid.

Wetenschappers denken dat titaniumoxide de aanmaak van slijm door darmepitheelcellen onderdrukt. De slijmlaag is een belangrijke barrière die darmbacteriën weghoudt van de darmwand.
Een gevolg van het ontbreken van een intacte slijmlaag zijn onder andere ontstekingen.

Uit een studie van obese en niet-obese muizen bleek dat inname van (0.1 gewicht% in dieet gedurende 8 weken) van TiO2 (E171, 112 nm) en TiO2 NPs (33 nm) geen ernstige toxiciteit veroorzaakte, maar wel de samenstelling van de darmmicrobiota significant veranderde.

HOE TE VERMIJDEN?
Een paar tips om inname van titaandioxide te vermijden:
• Kijk op het etiket van eten en drinken. Daar staat ‘titaandioxide’, ‘titaniumdioxide’ of het nummer ‘E171’. Dit vind je in de ingrediëntenlijst achter het woord ‘kleurstof’.
• Op verzorgingsproducten zoals tandpasta of lippenbalsem herken je titaandioxide aan het nummer CI 77891.
• Voor voedingsmiddelen geldt dat titaandioxide vooral in sterk bewerkt voedsel zit zoals kant-en-klare sauzen, snoep, koek, en ijs. Voor deze producten is het advies: eet ze zo min mogelijk.