Natuurdiëtisten Nederland

Marijke de Waal Malefijt (2020)

Gepubliceerd op 22-05-2020

Paardenbloem: gezond onkruid

betekenis & definitie

Paardenbloem is een bloeiende, kruidachtige, vaste plant die behoort tot de familie Asteraceae (Compositae).

Al in de 7e eeuw werd de paardenbloem door de Chinezen als medicijn tegen gal- en leverziekten gebruikt. In de 11e-12e eeuw ontdekten ook de Arabieren de geneeskrachtige werking van paardenbloemen.

Eén paardenbloemplant kan meer dan 5000 zaden per jaar produceren. De zaden kunnen door de wind tot wel enkele honderden meters van hun bron worden verspreid. De paardenbloem kan o.a. vocht – en galafdrijvend, leverzuiverend en ontstekingsremmend werken. Paardenbloem ondersteunt ook het spijsverteringssysteem en zowel verse als gedroogde bladeren stimuleren de eetlust en brengen de maag tot rust.

VOEDINGSSTOFFEN
Deze lenteplant bevat stoffen die we prima kunnen gebruiken. Qua mineralen bevat het paardenbloemblad ijzer, natrium, seleen, zink, silicium, calcium, magnesium, mangaan, fosfor en koper. In het paardenbloemblad zitten behalve antioxidanten ook nog de vitaminen A, B1, B2, C, E, en choline en carotenoïden.

De bladeren bevatten meer betacaroteen dan wortelen. Daardoor doet de paardenbloem niet onder voor wortelen als het om de ogen gaat. De paardenbloembladeren bevatten de meeste voedingsstoffen vroeg in de lente, voordat ze bloeien; daarna gaat alle energie naar de bloemen en worden de bladeren bitter en droog. Molsla is het jonge ( minder bittere) blad van de paardenbloem.

De paardenbloemwortel bevat  veel bitterstoffen en vetzuren waaronder linolzuur, linoleenzuur, palmtinezuur en oleïnezuur. Verder zitten er flavonoïden, fenolzuren, slijmstoffen, en tanninen in.
In de herfst kun je de wortels oogsten. In de winter worden die ‘leeggegeten’; wortels zijn de wintervoorraad van de plant. In de zomer en herfst zijn de wortels juist gevuld met veel suikerachtige verbindingen.

BITTERSTOFFEN
Naast flavonoïden bevat de paardenbloem veel bitterstoffen. Het gaat hierbij om terpenen. Deze bitterstoffen zetten onze spijsvertering aan tot werken. Er wordt daardoor meer maagsap aangemaakt en de lever, één van de grootste reinigende organen van ons lichaam, gaat er harder door aan de slag.

Terpenen zijn vluchtige geur- en smaakstoffen die aanwezig zijn in planten en bloemen. Er zijn ongeveer 20.000 verschillende terpenen geïdentificeerd. Deze aromatische stoffen zijn ruimschoots onderzocht vanwege hun potentieel gezondheidsbevorderende effecten, bij tal van aandoeningen. Zo zouden terpenen antimicrobieel, antischimmel en antiviraal werken, ontstekingsremmend zijn, de doorlaatbaarheid van de huid verbeteren, hyperglycemie tegengaan en parasieten-werende eigenschappen hebben.

DIURETICUM
De paardenbloem versterkt de werking van de lever. Maar als afvalstoffen sneller door de lever worden afgebroken, krijgen de nieren het ook zwaarder te verduren, want die moeten de wateroplosbare afvalstoffen zien af te voeren. Het bijzondere aan de paardenbloem is nu dat deze plant een natuurlijk diureticum is dat de nieren stimuleert en daarmee het filteren en afvoeren van overtollig vocht, urinezuur, afvalstoffen en natrium. Maar dit alles zonder dat er veel kalium verloren gaat en zonder dat de nieren er last van hebben.

ANTIHISTAMINICUM
Paardenbloem werkt ook als een antihistaminicum. Bij hooikoorts komt er teveel histamine vrij hetgeen resulteert in jeukende, tranende ogen en een loopneus. Paardenbloem ondersteunt zowel de lever bij de afbraak van de overtollige histamine en de afvalstoffen die dat veroorzaakt, als dat het het histaminegehalte in het lichaam verlaagt. Daarnaast werkt paardenbloem ontstekingsremmend, wat bijdraagt aan het kalmeren van de hooikoortsklachten.

ONTSTEKINGSREMMEND
Paardenbloem is een van de krachtigste planten om gewrichtspijn en pijnlijke spieren te verlichten, omdat het ontstekingsremmend is.
Wanneer je bloemen in olie trekt en dit op spieren en gewrichten wrijft, treedt er verlichting van de klachten op. Je kunt zo’n olie maken door een pot met verse paardenbloemen te vullen en daar een basisolie (zoals olijf of amandel) aan toe te voegen. Vul de pot tot hij vol is. Laat de pot daarna twee weken op een warme plek staan, en filter dan de olie. Bewaar de olie in de koelkast.

OVERIGE GEZONDHEIDSEFFECTEN
Uit een dierstudie blijkt dat paardenbloem cholesterol op een natuurlijke manier in balans kan houden.
Paardenbloem kan een rol spelen bij de behandeling van Diabetes Type 2.
Paardenbloemextract kan huidveroudering tegen gaan en bescherming bieden tegen UVB-straling. Een dosis van 30 mcg is hiervoor voldoende; een hogere dosis maakt geen verschil meer.
In de steel van de paardenbloem bevindt zich een melkachtig latex. Die wordt wel gebruikt als een insectenwerend middel en zou als een remedie om wratten te behandelen kunnen dienen.

CULINAIRE TOEPASSINGEN
Paardenbloemen worden in het wild geoogst of op kleine schaal gekweekt als bladgroente. De bladeren kunnen rauw of gekookt worden gegeten in bijvoorbeeld salade of soep. Meestal worden de jonge bladeren en ongeopende knoppen rauw gegeten in salades, terwijl oudere bladeren worden gekookt, maar echt smakelijk zijn die meestal niet. Onbewerkte bladeren smaken lichtbitter. Om die smaak te temperen kun je ze 20 à 30 seconden blancheren.

KRUIDENAZIJN
Doe wat paardenbloem gedurende 4 weken in appelazijn. Filter het dan en bewaar het op een donkere plek (max. 12 maanden). Je kunt de azijn over salades doen of als verkwikkende tonic gebruiken door het te mixen met water.

ALTERNATIEVE KOFFIE
Maak de paardenbloemwortels schoon en leg ze daarna op een vel bakpapier. Rooster ze op 65 graden tot ze droog en donker zijn. Dit duurt een paar uur. Laat het afkoelen en vermaal de wortels vervolgens met een blender. Doe een eetlepel in een kop water en laat dit trekken. Na filteren is de ‘koffie’ klaar.

BIJWERKINGEN
Inname van plantenextracten kan allergische reacties veroorzaken. Aanraking met de paardenbloemplant kan contactdermatitis oproepen. De genoemde reacties ontstaan door het sesquiterpeen lactoon taraxinezuur. Mensen met overgevoeligheden moeten extra voorzichtig zijn en bij klachten meteen stoppen met het gebruik ervan.
Laat je goed informeren als je ook medicijnen gebruikt.