Lood is een zwaar metaal dat wordt geassocieerd met neurologische aandoeningen en kanker.
100.000 à 200.000 woningen in Nederland zijn uitgevoerd met schadelijke loden leidingen, zo blijkt uit een rapport van de Gezondheidsraad. Daardoor krijgen honderdduizenden mensen te veel lood binnen via het kraanwater.
Het lood in het water is niet levensbedreigend, maar kan wel vervelende gevolgen hebben. Bij jonge kinderen heeft het effect op hun hersenen en bij iedereen op de bloeddruk en de nierfunctie. Dit kan leiden tot hart- en vaatziekten en chronische nierproblemen. Lood kan bij jonge kinderen leiden tot een lagere intelligentie: dit kan 2-5 IQ-punten kosten. Vooral baby’s zijn extra kwetsbaar omdat hun darmen lood makkelijker opnemen en hun hersenen nog sterk in ontwikkeling zijn.
De Gezondheidsraad waarschuwt ook voor huizen met spiksplinternieuwe leidingen. In het grootste gedeelte van de nieuwbouwhuizen kunnen loodconcentraties namelijk tijdelijk ook te hoog zijn. Dat komt doordat de koppelstukken van nieuwe leidingen in het begin lood kunnen afgeven. Waarschijnlijk is dat zo gedurende een periode van enkele maanden.
Volgens de Europese en Nederlandse drinkwaternorm mag er maximaal 10 µg/l in het water zitten. In woningen met loden leidingen, in nieuwbouwhuizen en huizen met nieuwe leidingen zijn die concentraties met 35 µg/l meer dan 3x zo hoog.
Zwangerschap en borstvoeding bevorderen de vrijstelling in de bloedbaan van lood dat opgeslagen is in het beenderstelsel; lood passeert vlot de placenta. De absorptie van lood door de moeder verhoogt tijdens de zwangerschap tot 70 % van het ingenomen lood, in tegenstelling tot 20 % buiten de zwangerschap. Lood wordt uitgescheiden in de moedermelk. Verschillende prospectieve studies lijken aan te tonen dat pre- en postnatale blootstelling aan lood, zelfs in zeer lage concentratie, invloed heeft op de cognitieve ontwikkeling en het gedrag van het kind. Er zou ook een verstoring van de groei zijn.
Volgens de Gezondheidsraad moeten loden leidingen worden verwijderd. Lukt dit niet, dan kunnen zwangere vrouwen, baby’s die de fles krijgen en kinderen tot 7 jaar voortaan beter bronwater uit flessen drinken, adviseert de raad.
Zware metalen vertonen een breed werkingsspectrum:
• Ze binden vanwege hun grote affiniteit voor zwavel aan disulfide- en sulfhydrylgroepen van eiwitten. Dit leidt tot proteïnestructuurveranderingen en enzymstoornissen en bevordert de ontwikkeling van auto-immuunziekten.
• Zware metalen beschadigen celstructuren van vooral het immuun- en zenuwsysteem.
• Zware metalen inactiveren het ontgiftingssysteem door enzymremming. Daardoor veroorzaken ze de vorming van vrije radicalen.
• Een centraal werkingsmechanisme van de metalen houdt stand in interactie met essentiële micronutriënten, zoals calcium, ijzer, zink en selenium, waarvan de opname verminderd is. Hieruit resulteren aanzienlijke stofwisselingsstoornissen, omdat microvoedingsstoffen vooral als enzymactivatoren fungeren.
• Zware metalen verzamelen zich bij voorkeur in het centrale zenuwstelsel, botten, pancreas, nieren en lever. Sommige organen fungeren als zware metalendepots, zoals bijvoorbeeld botweefsel (lood, cadmium), hypofyse (kwik) en de lever (koper).
Voeding kan een bron van lood zijn, maar de invloed van deze factor neemt voortdurend af, door het afschaffen van loodhoudende brandstoffen (gevolg: vervuiling van de grond en daardoor van gewassen en melk) en het verbod om lood te gebruiken voor het solderen van naden in conservenblikken. Begin jaren ’80 nam een volwassene per dag gemiddeld 56 µg lood in via de voeding. Momenteel bedraagt dit tussen 1,8 en 4,2 µg per dag.
Een verhoogde loodconcentratie kan ook optreden door een beroepsmatige omgang met loodproducten. De technische toepassingen van lood zijn zeer breed. Lood wordt o.a. gebruikt bij de galvaniserende, grafische, kunststofverwerkende en keramische industrie, de bouwsector en de kachelbouw. Loodacetaat is een bestanddeel van o.a. haarkleurmiddelen.
Bij restauratie van oude gebouwen (verf op muren en ramen, glas in lood) en afbraak van metalen bruggen en boten komt ook vaak lood vrij. Dit komt doordat vroeger verf op basis van loodwit werd gebruikt.
Bij vergiftiging door zware metalen is onderscheid te maken tussen acute metaalvergiftiging, waarbij iemand binnen korte tijd een hoge dosis zware metalen in het lichaam krijgt, en chronische metaalvergiftiging als gevolg van langdurige blootstelling aan kleinere hoeveelheden zware metalen.
De meeste mensen hebben te maken met een chronische vergiftiging, waarvan de symptomen vaak eerst heel subtiel zijn maar op de lange duur kunnen uitgroeien tot serieuze aandoeningen. Een chronische metaalvergiftiging is vaak veel minder makkelijk te herkennen, omdat de symptomen ervan vaak voorkomen en ook op een andere aandoening kunnen duiden.
Het is niet eenvoudig om een belasting met zware metalen vast te stellen. Zware metalen hopen zich met name op in de lichaamsweefsels. Daarom kan via bloed-, urine- of haarmonsters niet altijd een belasting worden aangetoond. Het is van belang om meerdere vormen van diagnostiek met elkaar te combineren om tot een juiste diagnose te komen.
De gevolgen van een sterke loodbelasting zijn veelzijdig. Opvallende symptomen zijn: verlies van eetlust, vermoeidheid, slapeloosheid, prikkelbaarheid, hoge bloeddruk, hoofdpijn, gewrichtsklachten, immuunzwakte, spijsverteringsproblemen, diarree en koliekpijnen.
Lood bindt in de dunne darm aan hetzelfde transporteiwit, dat de metalen absorbeert in de bloedbaan. Bij een ijzertekort kan dit leiden tot een verhoogde opname van lood vanuit de darmen en daarmee verhoogde concentraties van dit giftige zware metaal in het lichaam en de hersenen.
De schadelijkheid van lood hangt verder af van de voedingsstatus van een persoon. Er zijn diverse voedingstoffen bekend die belangrijk kunnen zijn bij een zware metalen belasting.
R-Alfaliponzuur staat bekend als ontgifter van zware metalen waaronder cadmium, kwik, koper en ijzer. Selenium is een belangrijke antioxidant en bindt zware metalen. Ook S-acetyl-L- glutathion, spirulina, chlorella, chlorofyl, en curcumine kunnen bijdragen aan een natuurlijk chemisch bindingsproces van zware metalen.
