Choline is een belangrijke essentiële voedingsstof, die betrokken is bij belangrijke fysiologische processen in het hele lichaam. Choline maakt deel uit van het vitamine B-complex en is wateroplosbaar. Choline is geen echte vitamine, omdat het in geringe hoeveelheden door het lichaam zelf aangemaakt wordt.
De choline-inname en cholinebehoefte van mensen varieert sterk. We krijgen echter vaak minder choline binnen dan nodig.
Choline is een van de weinige natuurlijke stoffen die in staat is de hersenbarrière te doordringen. In de hersenen produceert choline een stof die noodzakelijk is voor het goed functioneren van het geheugen.
Postmenopauzale vrouwen en mannen ontwikkelen leverstoornissen wanneer ze te weinig choline binnenkrijgen. Een vervette lever, maar ook spierschade is een veel voorkomend probleem bij een choline-tekort.
Choline houdt ook de cholesterolvorming onder controle en het verhindert dat cholesterol zich tegen de vaatwand afzet. De biosynthese van choline staat o.a. onder invloed van oestrogeen. Oestrogeen is in staat om in de lever een gen aan te schakelen dat verantwoordelijk is voor de choline-aanmaak.
Een Canadese bevolkingsstudie (3214 mannen en vrouwen) toonde aan dat een hogere choline-inname uit voeding duidelijk een lager lichaamsgewicht en betere lichaamssamenstelling geeft, waaronder een lagere vetmassa, hogere vetvrije (spier)massa en een lager percentage buikvet.
In een bevolkingsonderzoek onder 2394 volwassenen is een relatie gevonden tussen de choline-inname uit voeding en de nuchtere bloedglucose- en insulinespiegel en mate van insulineresistentie.
In een studie namen astmaklachten en medicijngebruik significant af, vergeleken met de uitgangssituatie en de controlegroep. Ook zagen de onderzoekers een significante daling van bronchiale hyperreactiviteit.
Choline speelt ook een belangrijke rol bij de geheugenfunctie, de leercapaciteit, bij de aanmaak van de neurotransmitter acethylcholine, bij de methylering van DNA, de spierwerking, het voorkomen van leververvetting, het reguleert de homocysteïne ( daardoor is er ook minder risico op o.a. hart- en vaatziekten en beroerte) en het is cruciaal bij een gezonde hersenontwikkeling van de foetus.
De Food and Nutrition Board heeft nu als standpunt dat voor de ontwikkeling van de foetus en de periode van de vroegste jeugd een verhoogde cholinebehoefte bestaat. De dagelijks aanbevolen hoeveelheid choline voor vrouwen, zwangere en zogende moeders is respectievelijk vastgesteld op 425, 450 en 550 milligram per dag.
Gezien de belangrijke functie die choline heeft wordt dit voedingsbestanddeel tegenwoordig zwaar onderschat en moet de dagelijkse aanbevolen hoeveelheid ook bij postmenopauzale vrouwen omhoog.
Risicogroepen voor een (ernstig) cholinetekort zijn daarnaast vegetariërs en veganisten, alcoholisten en mensen met een verhoogde cholinebehoefte door genetische polymorfismen (het voorkomen van variaties in het DNA).
De cholinebehoefte is mede afhankelijk van de oestrogeenspiegel en inname van het aminozuur methionine (ei, vis en sommige soorten vlees bevatten veel van dit aminozuur), folaat, vitamine B12 en betaïne (in kleine hoeveelheden in bietjes, groene bladgroenten, granen, vis, vlees en gevogelte).
Cholinetekort
Bij mensen met een cholinetekort kan sporten leiden tot overmatig verlies van spierweefsel. Daarnaast zijn er aanwijzingen dat bij een lage choline-inname de kans op angststoornis, (leeftijdsgerelateerde) cognitieve achteruitgang, neurodegeneratieve ziekten en een (versnelde) atherosclerose op termijn hoger is. Een lage choline-inname wordt tevens in verband gebracht met verhoogde biomarkers voor (chronische) laaggradige ontsteking.
Choline en interacties
• Methotrexaat verhoogt de cholinebehoefte.
• Cholinesuppletie (als cholinebitartraat) kan de effectiviteit van lithium bij bipolaire stoornis verhogen.
• Een hoge dosis choline kan de bloeddruk en/of bloedglucosespiegel verlagen. Bij gebruik van diabetesmedicijnen of bloeddrukverlagende medicijnen dient hiermee rekening te worden gehouden.
• Hoge doseringen choline (rond 3500 mg/dag) zijn contra-geïndiceerd bij depressie, ziekte van Parkinson en ernstige lever- en nierziekten.
• Een cholinetekort beïnvloedt de activiteit van leverenzymen, die betrokken zijn bij de omzetting en afbraak van medicijnen. Dit kan de effectiviteit en toxiciteit van medicijnen zoals fenobarbital en paracetamol veranderen. Zorg voor voldoende inname van choline bij medicijngebruik.
Goede voedingsbronnen van choline zijn eieren, vlees, lever, gevogelte, vis, soja en tarwekiemen. Granen, peulvruchten, noten, fruit, groenten (koolsoorten) en zuivel bevatten kleinere hoeveelheden choline.
Een overwegend of geheel plantaardig eetpatroon vergroot de kans op een cholinetekort. Choline kan desgewenst worden gesuppleerd, bijvoorbeeld in de vorm van cholinebitartraat of fosfatidylcholine.
