Eén op de zes werknemers loopt het risico om ziek te worden, omdat zij op het werk te maken hebben met gevaarlijke stoffen bijvoorbeeld: houtstof, lasrook, dieselrook, en kwartsstof. Dat kan leiden tot ernstige ziekten zoals astma, COPD en longkanker.
Jaarlijks sterven naar schatting bijna 3.000 mensen door gevaarlijke stoffen zoals kwartsstof. Kwarts zit in veel producten voor de bouw, de glas-, aardewerk- of keramiekindustrie en de mijnbouw, maar komt ook voor bij de productie van bijvoorbeeld schuurmiddelen.
WAT IS KWARTSSTOF?
Kwarts, is het oxide van silicium, één van de schadelijke varianten van silica of siliciumdioxide (SiO2), In de natuur komt het in diverse vormen voor, zowel in niet-kristallijne (amorfe) als kristallijne vorm. Onder kwarts wordt verstaan inadembaar vrij kristallijn silica verstaan.
Kwartsstof is heel fijn stof, dat vrijwel niet te zien is. Het bestaat uit hele kleine onoplosbare stofdeeltjes die kunnen doordringen tot in de terminale bronchiën en in de longblaasjes.
Omdat silica geurloos en niet-irriterend is en geen directe gevolgen voor de gezondheid heeft, kan het zijn dat de blootstelling aan grote hoeveelheden vrije silica lang onopgemerkt blijft.
HOE WORD JE BLOOTGESTELD AAN KWARTSSTOF?
Kwartsstof komt vrij bij het slopen of bewerken van kwartshoudende materialen. Het zit in zand en in de meeste natuurlijke gesteenten, dus in veel bouwmaterialen.
Vooral bij het werken in slecht geventileerde binnenruimten kan de concentratie kwartsstof hoog oplopen.
Naast het kwartsgehalte en de bewerkingsmethode (doorslijpen , zagen, frezen) hebben de samenstelling en de aard van het materiaal invloed op het vrijkomen van kwartsstof. Bij bijvoorbeeld het mechanisch bewerken van harde materialen komt meer stof vrij dan bij het bewerken van zachte materialen.
Het kwartsgehalte verschilt per samengesteld bouwmateriaal of soort (natuur)steen. Enkele voorbeelden van materialen met een hoog kwartsgehalte zijn:
• zandsteen: 50-90%
• kalkzandsteen: 30-83%
• cellenbeton: 12-44%
• betonsteen: 23-40%
Hoe hoger het kwartsgehalte van het materiaal is, hoe hoger de concentratie kwartsstof die bij bewerking vrijkomt.
De wettelijke grenswaarde voor kwartsstof is 0,075 mg/m³ bij een 8-urige werkdag. Dat betekent dat men niet meer dan acht uur per dag aan deze concentratie kwartsstof mag worden blootgesteld. De grenswaarde voor kortdurende blootstelling aan kwartsstof wordt echter bij het boren van een klein aantal gaten al overschreden.
WAT ZIJN DE GEVOLGEN VAN WERKEN MET KWARTSSTOF?
Het inademen van kwartshoudende stof kan ernstige longaandoeningen veroorzaken.
De fijne silicastof wordt ingeademd en komt terecht in de longen. Daar valt het immuunsysteem deze stofdeeltjes aan. Dit veroorzaakt een ontsteking (zwelling) wat leidt tot littekenweefsel in de longen. Dat wordt longfibrose of stoflongen (silicose) genoemd.
Door deze schade kan het longweefsel minder zuurstof opnemen en wordt het minder elastisch. Daardoor kan men bij inspanning kortademig en benauwd worden, hoesten en last krijgen van pijn op de borst. Men loopt ook risico op tuberculose. Hoe meer stof er is ingeademd, hoe groter de schade.
Symptomen treden op enkele weken tot mogelijk zelfs vele tientallen jaren na de blootstelling. Stofschade is niet meer te herstellen.
Kwartsstof is ook kankerverwekkend en blootstelling eraan kan dus longkanker veroorzaken.
DE ROL VAN VOEDING
Interessante voedingsstoffen om je te wapenen tegen gevaarlijke stoffen zijn:
Resveratrol.
Onderzoekers constateren dat resveratrol naast remming van ontsteking en fibrose ook zorgt voor afname van bronchiale hyperreactiviteit . In preklinische studies is aangetoond dat resveratrol antikankeractiviteit heeft tegen diverse soorten kanker, waaronder longkanker.
AHCC
(Active Hexose Correlated Compound). In Japan wordt AHCC in meer dan 700 kankerklinieken ingezet om het immuunsysteem te ondersteunen van kankerpatiënten. Het wordt vervaardigd uit gekweekte schimmeldraden van de shiitake-paddenstoel en is een veelbelovend nutriëntencomplex dat ingezet kan worden bij verminderde weerstand en infecties.
N-acetyl-L-cysteïne
(NAC) is een zwavelhoudend aminozuur dat het lichaam zelf kan maken uit het aminozuur L-methionine, maar waarvan de synthese onder bepaalde omstandigheden onvoldoende is om in de behoefte te voorzien. Het is inzetbaar bij slijm in luchtwegen en/of bijholten, luchtwegaandoeningen (luchtweginfecties, emfyseem, chronische bronchitis, taaislijmziekte, astma, sinusitis, hooikoorts, longfibrose) en NAC beschermt tegen silica (kiezelaarde) geïnduceerde longfibrose.
Salvestrolen
Dit zijn specifieke fytonutriënten (fytoalexinen) die vroeger volop in onze groenten en fruit voorkwamen, maar nu alleen nog in relevante hoeveelheden aanwezig zijn in biologische groenten en fruit.
Fytoalexinen zijn plantaardige afweerstoffen die de plant beschermen tegen schimmels, virussen, bacteriën, UV-licht en insecten. De plant maakt ze alleen in grotere hoeveelheden aan als dit noodzakelijk is.
Omdat niet-biologisch geteelde groenten en fruit worden bespoten met bestrijdingsmiddelen, hebben deze meestal een laag gehalte aan fytoalexinen. Dit is ongunstig voor de mens, omdat bepaalde fytoalexinen (salvestrolen genoemd) onze gezondheid beschermen.
