Natuurdiëtisten Nederland

Marijke de Waal Malefijt (2020)

Gepubliceerd op 25-09-2019

Candida

betekenis & definitie

Candidiasis, candidose of Candida is een schimmelinfectie die veroorzaakt wordt door gistachtige schimmels, voornamelijk Candida Albicans.

Deze schimmel is bij vrijwel iedereen onder andere in de mond, in de darm, op de huid en in de vagina aanwezig. Dit reservoir vormt de bron van alle vormen van Candida-infectie. Naast C. albicans kunnen ook andere Candida-soorten infecties veroorzaken, maar C. albicans komt het meest voor. Candida maakt ook vaak een onderdeel uit van de darmflora bij personen in goede gezondheid.

C. albicans kan een aantal verschillende infecties veroorzaken. Bij verder gezonde personen beperken deze zich tot oppervlakkige infecties zoals huidinfecties, infecties van het mondslijmvlies of vaginale infecties.

Wanneer deze schimmel het vaginaweefsel binnendringt, ontstaat een ontsteking. Die geeft klachten als jeuk, branderigheid, roodheid en een meestal witte brokkelige afscheiding (de “witte vloed”). Dergelijke infecties treden soms zonder duidelijke oorzaak op, maar komen wat vaker voor bij diabetes, stress, verminderde weerstand, na gebruik van breedspectrum antibiotica, rond de menopauze en tijdens de zwangerschap. Naar schatting 75% van de vrouwen krijgt deze infectie gedurende haar leven. Bij 5% van hen blijft de lokale candidiasis terugkomen.

Naast externe factoren, zoals het dragen van strakke broeken, inlegkruisjes, antibiotica, orale anticonceptiva, een verkeerde hygiëne en seksuele gemeenschap, zijn er ook interne factoren die de natuurlijke vaginale flora kunnen verstoren. Zoals een verminderde weerstand en de schommelende bloedspiegel van progesteron en oestrogeen. Daarnaast hebben vrouwen vaker overgroei met Candida, wanneer de lactobacillen in de vagina niet de eigenschappen bezitten die nodig zijn om de Candidaschimmel afdoende te weren.

In de praktijk blijken veel mensen baat te hebben bij het Candida-dieet. De belangrijkste voedingsmaatregelen in het Candida-dieet zijn:
1. het vermijden van suikers en geraffineerde koolhydraten,
2. een verhoging van de vezelconsumptie,
3. het vermijden van gisten en schimmels, net als producten die door fermentatie worden geproduceerd en
4. het vermijden van veel voorkomende allergenen zoals zuivelproducten, noten, citrusvruchten, tarwe en bakkersgist. De reden hiervoor is dat ontstekingsreacties van het darmslijmvlies moeten worden voorkomen of geremd. Ontstekingsreacties verstoren de barrièrefunctie van het darmslijmvlies. Dit kan leiden tot een verhoogde doorlaatbaarheid voor andere (schadelijke) micro-organismen.

Twee opmerkingen m.b.t. Het Candida-dieet. Allereerst lijkt het wenselijk om ook zuurdesembrood volledig te vermijden, en niet beperkt toe te staan. De tweede kanttekening betreft het gebruik van suiker. Uit diverse oogpunten is het verminderen of stoppen met het gebruik van geraffineerde suikers sterk aan te bevelen. Het effect op de groei van Candida lijkt echter beperkt. Het totaal vermijden van suikers is daarom vaak niet nodig, en dat maakt het dieet voor velen een stuk eenvoudiger.

Naast Candida en andere allergenen kunnen ook andere factoren bijdragen aan het optreden van een verstoorde slijmvliesbarrière. De belangrijkste hiervan zijn verstoring van de darmflora, ontsteking van de darmwand door andere oorzaken (Crohn, colitis ulcerosa), stress, geneesmiddelengebruik (met name NSAID’s, chemotherapie) en tekorten aan vitamine B12.


Wanneer gekeken wordt naar het effect van Candida op andere gezondheidsproblemen valt op dat met name bij IBS (“spastische darm”), de ziekte van Crohn en eczeem onderzoeken bekend zijn die duiden op een negatieve rol van Candida bij deze ziektebeelden.

Onderzoek heeft ook uitgewezen dat een infectie van het maagslijmvlies met Candida, kan leiden tot een moeilijkere genezing van maagzweren. Toediening van Lactobacillus acidophilus verminderde de negatieve effecten van de infectie en versnelde de genezing van de maagzweren.

De klachten die men ervaart t.g.v. Candida kunnen van persoon tot persoon verschillen in aard en intensiteit, en zijn niet specifiek voor Candida. Gemeenschappelijke kenmerken zijn: problemen met huid en/of slijmvliezen, allergieën, buikklachten en, bij ernstiger of langer bestaande vormen van beschadiging van het darmslijmvlies, vaak een invaliderende vermoeidheid. Opvallend is dat 95% van de personen die voldoen aan de criteria voor het chronisch vermoeidheidssyndroom (CVS) ook aangeeft chronische buikklachten te hebben. In een recente studie bleek bovendien dat bij 80% van de personen met CVS een virus in de wand van het maagdarmkanaal aanwezig is, wat de link tussen CVS en het maagdarmkanaal bevestigt.

Het eerste doel van de behandeling van dit beeld van verhoogde darmdoorlaatbaarheid dient er op gericht te zijn om de vicieuze cirkel van slijmvliesreactie en ontsteking te doorbreken. Een aantal supplementen wordt in combinatie ingezet om die vicieuze cirkel te doorbreken.
Zo kunnen probiotica op verschillende wijzen bijdragen aan het voorkomen en bestrijden van een overmatige groei van Candida-soorten, hetgeen een positief effect heeft op de gezondheid van het darmslijmvlies.
GLA (gamma-linoleenzuur) vermindert de ontstekingsreactie van het slijmvlies en bevordert tegelijkertijd herstel.
Antioxidanten (o.a. vitamine C, E, selenium en zink) hebben een ontstekingsremmend effect. Een multivitaminenpreparaat kan een wenselijke aanvulling zijn op het voedingspatroon. Dit levert tevens extra antioxidanten.

Dieet plus suppletie zijn in de meeste gevallen voldoende voor een sterke verbetering van de gezondheid of genezing van de klachten. Wanneer er geen verbetering optreedt kan verdere diagnostiek (ontlastingsonderzoek) naar o.a. Candida worden verricht. Blijkt het hierna wenselijk om Candida te bestrijden, dan dient dit onder deskundige begeleiding te geschieden.

Gangbare therapie behelst meestal een lokale crème, ovule, vaginaal tablet of een orale triazole/fluconazole behandeling. Deze behandeling voorkomt echter geen recidive en is dus geen lange termijn oplossing.
Er komt steeds meer klinisch bewijs dat de oplossing gevonden zou kunnen worden in de juiste probiotica via orale intake. Lactobacillen zijn op die manier in staat om al na een week de vagina te bereiken. Met name L. acidophillus, L. rhamnosus, L. reuteri blijken effectief. Er kunnen nog geen definitieve aanbevelingen worden gedaan en meer onderzoek is nodig, maar deze stammen zijn veelbelovend voor vrouwen die lijden aan recidiverende vaginale candidiasis