Natuurdiëtisten Nederland

Marijke de Waal Malefijt (2020)

Gepubliceerd op 13-08-2019

Artritis

betekenis & definitie

Osteoartritis of (osteo)artrose (in de volksmond gewrichtsslijtage genoemd) is een degeneratieve (reumatische) gewrichtsontsteking waarbij het gewrichtskraakbeen geleidelijk in kwantiteit en kwaliteit afneemt.

Kraakbeen fungeert als kussen tussen botten, waardoor het gewricht soepel en pijnvrij kan bewegen. Kraakbeenafbraak, ontsteking van het slijmvlies dat de gewrichtsholte bekleedt en botremodellering leiden tot pijn, zwelling en/of stijfheid en verminderde beweeglijkheid van gewrichten in met name rug, vingers, heup, knie en enkel. Osteoartritis begint meestal boven de leeftijd van 45 jaar. Boven de 65 jaar is bij circa 70% van de mensen op een röntgenfoto te zien dat er sprake is van (enige mate van) osteoartritis. Overigens heeft niet iedereen daar klachten van.

Behalve veroudering dragen andere factoren bij aan het ontstaan en de verergering van osteoartritis zoals overgewicht, gewrichtsletsel, mechanische stress (sport, RSI), (aangeboren) gewrichtsafwijkingen, spierzwakte en aandoeningen zoals diabetes mellitus en hypothyroïdie.

De belangrijkste klacht van osteoartritis is pijn en die geeft een goede indicatie van de mate van lichamelijke beperking. De behandeling richt zich op het verlichten van klachten en, indien mogelijk, het remmen van de ziekteprogressie. Standaardmedicijnen tegen osteoartritis zijn NSAID’s (niet-steroïde ontstekingsremmers) en pijnstillers. Beide hebben ongewenste bijwerkingen en daarom is de behoefte aan natuurlijke middelen zonder riskante bijwerkingen groot.

Een van die middelen is ASU. Dit is een niet-verzeepbare fractie van avocado- en sojaboonolie in een verhouding van 1:2. ASU wordt gerekend tot de ‘Symptomatic Slow Acting Drugs of Osteo Arthritis’. Deze natuurlijke aanvullingen verminderen effectief symptomen van osteoartritis, maar moeten langer (enkele maanden) worden ingenomen dan reguliere pijnstillers om effect te hebben. Het voordeel van deze middelen is dat ze geen noemenswaardige bijwerkingen hebben en volgens diverse onderzoeken het ziekteproces kunnen vertragen.

Glucosamine, en chondroïtine behoren tot de ASU. Ze bevorderen de aanmaak van gewrichtssmeer en zijn van belang voor gezond kraakbeen en soepele gewrichten. Bij het ouder worden neemt de eigen aangemaakte hoeveelheid glucosamine af. De combinatie van glucosamine, chondroïtine en MSM (een organische zwavelverbinding) heeft een groter pijnstillend en ontstekingsremmend effect en leidt tot een grotere verbetering van het functionele vermogen van de gewrichten dan afzonderlijke toepassing van deze middelen.

Fosfor moet in een bepaalde verhouding aanwezig zijn in het bot (calcium : magnesium : fosfor = 2:1:1). Waarschijnlijk wordt deze mineralenbalans het meest verstoord door een te lage inname van magnesium en te veel fosfor (een zuur) via dierlijke producten, frisdranken en additieven. Vooral kaas is sterk verzurend. Sterk zuur verminderend zijn gedroogde abrikozen, vijgen, pruimen en rozijnen. Voor een goede opname van fosfor uit de voeding is vitamine D nodig, dat zelf weer vitamine K2 nodig heeft. Bij een overmatig gebruik van maagzuurremmers en/of andere geneesmiddelen kan er een tekort optreden aan fosfor.

Mangaan is noodzakelijk voor opbouw en onderhoud van botten en kraakbeen. Overmatig gebruik van ijzer, fosfor en calcium (zuivel) kan de opname van mangaan nadelig beïnvloeden.

Een te lage inname van het mineraal calcium leidt tot een sneller verlies van botmassa na de overgang. Vrouwen van 40 jaar of ouder, die nog niet in de overgang zijn, hebben een duidelijk lager verlies van botmassa wanneer zij dagelijks 1000 mg calcium als voedingssupplement gebruiken. Suppletie dient levenslang plaats te vinden, omdat twee jaar na het staken van inname van calciumsupplementen alle positieve effecten verdwenen zijn. Calciumsuppletie is wel in opspraak gekomen sinds een meta-analyse aangaf dat calciumsupplementen het cardiovasculaire risico kunnen verhogen.

Een tekort aan magnesium leidt tot zwakkere botten. Bij suppletie van magnesium is het raadzaam om te kiezen voor een combinatie van calcium en magnesium (met bijv. een bisglycinaatverbinding). Afhankelijk van de inname van calcium met de voeding kan gekozen worden voor verschillende verhoudingen tussen calcium en magnesium in het toe te passen supplement.

Verlies van botmassa wordt geremd door antioxidanten zoals Astaxanthine en visolie. Een ontstekingsremmer als alternatief voor visolie is de groenlipmossel.

Verhoogde homocysteïne geeft minder gezond botweefsel. De vitamines B6, B12 en foliumzuur kunnen de homocysteïnespiegel verlagen. Foliumzuur wordt vooral geleverd door bladgroenten, ei en noten. Vitamine B6 zit in kip, ei, vis, banaan, walnoten, hazelnoten, zaden en avocado. Vitamine B12 zit alleen in dierlijke producten zoals vlees, vis en eieren.

Goede spieropbouw geeft een vergroting van de trekkracht op de botten. Voor spieropbouw is voldoende inname van eiwitten belangrijk. Lysine (vis, avocado, peulvruchten), proline (kaas, noten, haring), glycine (kip, noten, vis) en het zwavelhoudende cysteïne (vis, noten, ei, vlees, ui, knoflook) zijn essentieel bij de bindweefselaanmaak. Voor het voorkomen van osteoporose geldt dat 20-30% van de totale energie-inname dient te bestaan uit volwaardige eiwitrijke voedingsmiddelen.

Voedingsadviezen op maat zijn een belangrijk onderdeel van de behandeling van osteoartritis.