Muziekencyclopedie

S. van Ameringen (1962)

Gepubliceerd op 21-04-2020

mis

betekenis & definitie

(van Lat. missa wegzending), het geheel van de rooms-katholieke avondmaalsviering. De gezangen worden verdeeld in vaste en wisselende gezangen, resp. ordinarium en proprium geheten.

Het ordinarium bestaat uit Kyrie, Gloria, Credo, Sanctus met Benedictus, Agnus Dei\ bij meerstemmige muziek worden gewoonlijk alleen deze delen gecomponeerd. De gezangen van het proprium, die meestal op de Gregoriaanse eenstemmige melodieën worden gezongen, zijn: introïtus, graduale, gevolgd door het halleluja, op boete- en rouwdagen vervangen door tractus, offertorium en communio. Het mis-ordinarium is sedert Dufay (15de eeuw) tot G.P.Palestrina (gest. 1594) de grootste inspiratiebron geweest voor de grote componisten van de ‘Nederlandse Scholen. Met de invoering van de stile concertato verviel de mis in een aantal onderdelen voor diverse bezettingen.Dat ook deze stijl magistrale werken kan produceren bewijst de Hohe Messe van J.S.Bach. Na het Motu Proprio (1903) werd het mis-ordinarium door eigentijdse componisten opnieuw ter hand genomen. Na het Tweede Vaticaans Concilie en de invoering van de volkstaal is de ijver van de componisten voor het ordinarium fel afgenomen.