Langgerekt ontginningsdorp, ontstaan als cope-ontginning in de middeleeuwen en voor het eerst vermeld in 1282. De ontginningsbasis wordt gevormd door de Dorpsstraat en het Zuideinde.
Bij het Huis te Nieuwkoop ontstond rond 1625 een klein plein. Het gebied ten zuidoosten van het dorp werd in de 18de en 19de eeuw uitgeveend, waarna de Nieuwkoopse Plassen ontstonden.
Nieuwkoop is na de Tweede Wereldoorlog uitgebreid aan de noordwestzijde in de in 1809 drooggevallen Polder Nieuwkoop.
