Het stadhouderlijk kwartier (II) Aan de westzijde van het Binnenhof staat de in fasen tot stand gekomen bebouwing van het zogeheten Stadhouderlijk kwartier (Binnenhof 1-3). Voor prins Maurits, die zich in 1585 als stadhouder op de hoek van Hofvijver en Buitenhof vestigde, verrees in 1592-'98 de grote Mauritstoren (D) op een mogelijk oudere onderbouw of fundering.
Deze onderkelderde vijflaags hoektoren heeft zware steunberen, een vlak dak met balustrade en een traptoren met ingesnoerde spits. De aansluitende drielaags vleugel met steunberen kwam in 1620-'21 tot stand met behoud van de uit 1550 daterende Stadhouderspoort (E).
De laat-gotische zandstenen poortboog aan de buitenzijde is bij de restauratie in 1879 gekopiëerd (origineel in tuin Rijksmuseum te Amsterdam). In 1677-'78 heeft men deze vleugel met vier traveeën verlengd voor stadhouder Willem III.
De overwelfde open galerij met toscaanse zuilen aan het Binnenhof is sterk gerestaureerd. Inwendig bevat de westvleugel veel onderdelen in Lodewijk XV- en Lodewijk XVI-stijl.Aan de zijde van de Hofvijver liet Frederik Hendrik in 1632 de onderkelderde drielaags aanbouw naast de Mauritstoren optrekken en vervolgens in 1639-'41 een nieuwe vleugel richting Hofkapel, waarschijnlijk op restanten van een ouder bouwwerk. Deze vleugel (Binnenhof 21-23) werd tijdens het eerste stadhouderloze tijdperk (1650-'72) overgenomen door de Staten van Holland en in 1652-'57 naar plannen van Pieter Post en onder leiding van Pieter Arentsz Noorwits ingrijpend verbouwd (interieur voltooid 1666). Aan de zuidzijde bevindt zich in de stijl van de aansluitende westvleugel een arcade met galerij (waarschijnlijk circa 1678). De voorm. vergaderzaal van de Staten van Holland op de verdieping dient sinds 1849 als vergaderzaal van de Eerste Kamer der Staten Generaal (F) (gerestaureerd 1956). Het houten gewelf heeft een rijke beschildering van Andries de Haen en Nicolaas Wielingh (1664-'65). De door Pieter Roman naar ontwerp van Pieter Post uitgevoerde monumentale schoorstenen (1655) aan de korte zijden gaan half schuil achter de in 1881 over de volle breedte aangebrachte publieke tribunes.
De schoorsteenstukken symboliseren Oorlog (Jan Lievens) en Vrede (Adriaen Hanneman). Bij de renovatie van de zaal in 1994-'95 is de opstelling van vergaderbanken uit 1956 behouden. De voorm. vergaderzaal van de Gecommitteerde Raden (nu koffiekamer) op de begane grond is een vierkante zaal met een houten cassettenplafond op vier zandstenen dorische zuilen. De plafondschilderingen zijn van Andries de Haen (1672). Het trappenhuis in de noordwesthoek van het stadhouderlijk kwartier heeft rijk stucwerk van Carlo Luraghi (1752-'53). Aan de zuidzijde van het stadhouderlijk kwartier werd eind 17de eeuw een haakse vleugel over de Hofsingel toegevoegd (kwartier Albemarle; vergroot 1730).
De laatste resten hiervan verdwenen in 1913 bij de aanleg van de Hofweg, maar deze vleugel was al doorbroken met de bouw van de vleugel van stadhouder Willem V (III) in 1777-'93 naar ontwerp van Friedrich Ludwig Gunckel. De strakke natuurstenen gevel in sobere Lodewijk XVI-vormen heeft net als de oudere bouwdelen van het stadhouderlijk kwartier een galerij. De balzaal (G) in deze vleugel werd in 1815 vergaderzaal van de Tweede Kamer der Staten Generaal (tot 1992). Die in 1951 gerestaureerde en rond 1995 gerenoveerde zaal in Lodewijk XVI-stijl is voorzien van een stucplafond van Bernardus van Gorkum, Johan Pieter Röhl van Gorkum en Johannes Jacobus Beretta. Verder bevat dit bouwdeel een vertrek met rijke en kleurige Lodewijk XVI-decoraties (Ministerskamer).