Monumenten in Nederland: Zuid-Holland

Ronald Stenvert, Chris Kolman, Saskia van Ginkel-Meester, Elisabeth Stades-Vischer, Sabine Broekhoven en Ronald Rommes (2004)

Gepubliceerd op 02-01-2020

De Herv. kerk in Rijswijk

betekenis & definitie

De Herv. kerk (Herenstraat 62b), oorspronkelijk gewijd aan St. Bonifatius, is een forse driebeukige pseudo-basilicale kerk met vijfzijdig gesloten koor en een ingebouwde toren van vier geledingen met naaldspits.

De zijmuren van het schip bevatten tufstenen restanten van een laat-12de-eeuwse romaanse kerk, waarvan inwendig ook rondboognissen zichtbaar zijn. De toren verrees rond 1300.

Eind 15de eeuw kwam het huidige gotische koor tot stand. Rond 1470 werd een grote kapel (Te Werve-kapel) aan de noordzijde toegevoegd.

Bij de bouw van het gotische schip tussen circa 1470 en 1525 raakte de toren ingebouwd en heeft men deze verhoogd. De zuilen van het schip werden nieuw opgetrokken met tufsteen van de afgebroken romaanse kerk.

De nieuwe westgevel kreeg drie tuitgevels met hoog opgaande spitsboogvensters (hallentype). Aan de noordzijde van het koor voegde men nog een sacramentshuis toe (circa 1514) en aan de zuidzijde een sacristie (circa 1524).

De twee door Mammes en Claude Fremy gegoten klokken in de toren dateren evenals de huidige torenspits uit 1681. De classicistische zuidingang met fronton en ionische pilasters dateert uit 1700.

De kerk is in 1920-'27 gerestaureerd onder leiding van H. van der Kloot Meijburg en J.C. Speelman (zuilen ontpleisterd).Bij de inwendige restauratie van 1982-'83 zijn de zuilen opnieuw gepleisterd. De kerk bevat een door Seger Hermansz Kistemaecker gemaakte preekstoel (1620), een koorhek van Wijnant Heemskerck (1668) en een door Pieter Pietersz van der Steen met rijk snijwerk van Steven de Swart vervaardigde herenbank (1692). Tot de inventaris behoren ook tochtportalen (1699-1700), een door Joachim Reichner gebouwd orgel (1784-'86) en verder enkele tekstborden (1597, 1614, 1631), gedenkborden (1619, 1628, 1786), een wapenbord (1785) en een doopbekken op zuil (1792).

Op het kerkhof liggen onder meer een grafzerk voor burgemeester J.H. Caan van Neck († 1872) en een sokkel (1860) binnen een hek voor de dichter H. Tollens († 1856); het bijbehorende beeld werd rond 1960 verwijderd. Bij de kerk staat een hardstenen dorpspomp uit 1831, bekroond door een lantaarn.

< >