Monumenten in Nederland: Zuid-Holland

Ronald Stenvert, Chris Kolman, Saskia van Ginkel-Meester, Elisabeth Stades-Vischer, Sabine Broekhoven en Ronald Rommes (2004)

Gepubliceerd op 02-01-2020

De Herv. kerk in Abbenbroek

betekenis & definitie

De Herv. kerk (bij Kerkplein 9), oorspronkelijk gewijd aan St. Egidius, is een driebeukige kerk met recht gesloten koor en een halfingebouwde toren van drie geledingen met overhoekse steunberen en een tentdak.

Tegen een (verdwenen) laat-13de-eeuws schip bouwde men kort na 1300 het huidige koor in vroege baksteengotiek (romano-gotiek) met twee lancetvensters en een puntgevel met klaverbladvormige nis. De noordgevel heeft een fries met bakstenen driepasboogjes. De toren verrees in de eerste helft van de 15de eeuw en werd vermoedelijk eind 15de eeuw verhoogd met de bovenste later ingekorte geleding. Hierin hangt een door Willem Sloterdiic en Gerrit Butendiic gegoten klok (1450). Na de stichting van een kapittel (1483) en de verheffing tot collegiale kerk (1491) begon de bouw van het huidige schip en raakte de toren gedeeltelijk ingebouwd. De zijbeuktraveeën hebben elk een dwarskap met tuitgevel.

Aan de zuidzijde gingen deze topgevels verloren bij een storm in 1747. Een gevelsteen uit 1754 duidt op herstelwerk. De toren werd in 1875 verbouwd en in 1925 gerestaureerd. Bij de kerkrestauratie in 1930-'33, onder leiding van J.W. Janzen, zijn de zijtopgevels aan de zuidzijde herbouwd.

Inwendig bevinden zich in het koor twee vroeg-gotische muurstijlen met in hout vertaalde ‘simpele corinthische’ kapitelen. De recent ontpleisterde zuilen in het schip hebben koolbladkapitelen en banden van Ledesteen. De middenbeukkap uit 1521 (d) is uitgevoerd met schinkels voor een houten gewelf maar mist de gewelfbeschieting; de zijbeukstraveeën hebben eveneens ziende kapjes. Tot de inventaris behoren een verplaatst laatgotisch koorhek (circa 1500; vernieuwd 1625) en een preekstoel (1613). Verder liggen er enkele grafzerken, waaronder een laat-gotische voor Bouwen Albout († 1461) en maniëristische zerken voor de heren van Abbenbroek (1607, 1619, 1658). De voorm. pastorie (Kerkplein 4) is een statig tweelaags pand uit 1764 met ingangsomlijsting.

< >