Monumenten in Nederland: Zeeland

R. Stenvert en C. Kolman (2003)

Gepubliceerd op 02-01-2020

De (Herv.) Gasthuiskerk in Zierikzee

betekenis & definitie

De (Herv.) Gasthuiskerk (Havenplein 17) is een recht gesloten eenbeukige kerk met een dakruiter en een klokkentoren. De kapel bij het in de tweede helft van de 14de eeuw gestichte St.-Elisabethgasthuis werd rond 1450 verbouwd tot de huidige laat-gotische eenbeukige kerk met zeven traveeën.

Uit die tijd stamt ook de dakruiter met daarin een door Hendrick Waghevens gegoten klok (1462). Na de opheffing van het gasthuis diende de kerk van 1587 tot 1613 als Waalse kerk en vervolgens als Herv. kerk.Na de sloop van enkele huizen aan de haven in 1651 kon men de kapel in 1652 naar plannen van de timmerlieden Bastiaan en Pieter Vogelaar vergroten met een galerij, die de overwelving vormt van een als beurs gebruikte open markthal. De hal wordt aan de voorzijde afgesloten door rondbogen op hardstenen dorische zuilen en heeft inwendig dwarse houten tongewelven. De met zandsteen beklede verdieping is voorzien van rondboogvensters en een reliëf met stadswapen. Ook de koepelvormig gedekte klokkentoren met wijzerplaat dateert van 1652.

De consistorie achter de kerk werd in 1851 aangebouwd. Bij een ingrijpende kerkrestauratie tussen 1948 en 1958 heeft men onder meer op de tongewelven een blauwe kleur aangebracht. De laatste restauratie van het met een houten tongewelf gedekte interieur is uitgevoerd in 1992-'94. Tot de midden-17de-eeuwse kerkinventaris behoren een preekstoel, een doophek, twee tochtportalen en vier luifelbanken.